Τεχνικές και Μυστικά της Αρχαίας Ελληνιστικής Αστρολογίας Μέρος ΙΙ

[Βασιλης Παπαδολιας]

H ιστορία δοσμένη από την αντίθετη άποψη
Στο πρώτο μέρος της μελέτης μας για την Ελληνιστική Αστρολογία είδαμε πώς οι αρχαίοι Έλληνες είχαν δημιουργήσει τη Δωδεκάτοπον και πώς είχαν αποδόσει συμβολικές σημασίες στους οίκους βασισμένοι στη συμβολική αφαίρεση της ημερήσιας κίνησης του Ήλιου. Είδαμε επίσης τα προβλήματα που υπήρχαν στον καθορισμό του ζωδιακού και τον τρόπο που ο ζωδιακός κατέληξε τελικά να συνδέεται με την εαρινή ισημερία.

Στο δεύτερο μέρος θα ασχοληθούμε όπως υποσχεθήκαμε με περαιτέρω τεχνικές της Ελληνιστικής Αστρολογίας, όπως οι Χαρές, τα Όρια, τα Πρόσωπα, οι Δυνάμεις, οι Ομάδες των Πλανητών, η επιλογη του Κυρίου του Ωροσκοπίου, η χρήση των Χρονοκρατόρων καθώς και πληροφορίες για τις ομαδοποιήσεις των ζωδίων και τα συστήματα οικοθεσίας. Πριν μπούμε όμως στη διαδικασία να αναφερθούμε σε αυτές θα κάνουμε μία ακόμη αναφορά στο θέμα του ζωδιακού και της οικοθεσίας για να δούμε και μία ενδιαφέρουσα αντίθετη άποψη για το θέμα.

Ο Τροπικός ζωδιακός δεν ήταν ελληνική εφεύρεση φαίνεται να διατείνεται ο Robert Hand στο άρθρο του On the Invariance of the Tropical Zodiac ο Robert Hand μέλος της ομάδας του Project Hindsight, πιστεύει ότι βάσει των μαρτυριών των συγγραφέων της ελληνιστικής εποχής που έχουν βρεθεί φαίνεται ότι ήδη από τον καιρό των Βαβυλωνίων (και αντίθετα από όσα υποστήριξε κι ο γράφων στο προηγούμενο άρθρο) ήταν γνωστή η ύπαρξη του σημείου εαρινής ισημερίας στον ουράνιο χάρτη και ήταν γνωστή επίσης η απόκλιση του από τον αστρικό ζωδιακό. Επίσης υπήρχε ήδη από τότε ένας ζωδιακός χωρισμένος σε τμήματα των 30 μοιρών.

Ο Robert Hand χρησιμοποιεί σαν πηγή τον αυστρο-αμερικανό μαθηματικό Otto E. Neugebauer ο οποίος στη μελέτη του για την αρχαία μαθηματική αστρονομία ισχυρίζεται ότι οι Βαβυλώνιοι είχαν ήδη δύο συστήματα υπολογισμού των τροπικών ζωδίων στον ουρανό, τα οποία ονομάζει System-A και System-B. Τα συστήματα αυτά στην ουσία έλεγαν πρακτικά στον αστρολόγο πώς θα καταλάβει αν ένας πλανήτης είναι στο τροπικό ζώδιο του Κριού, του Καρκίνου, κλπ. Για να το γίνει αυτό οι αρχαίοι αστρονόμοι της εποχής λάμβαναν υπόψη τους το γεγονός ότι τα ζώδια δεν ανατέλλουν όλα με την ίδια ταχύτητα και δε μένουν τις ίδιες ώρες στο ουράνιο στερέωμα. Έτσι είχαν συντάξει ένα πίνακα με το πόσες ώρες διαρκεί το κάθε ζώδιο, με προφανή σκοπό, μετρώντας το χρόνο που περνάει να μπορεί ο αστρονόμος να καταλάβει ένας πλανήτης σε ποιο ζώδιο βρίσκεται.

Οι διάρκειες των ζωδίων αυτών ήταν για το σύστημα-Α:

Ζώδιο Διάρκεια

Ar 12:00
Ta 13:20
Ge 14:08
Cn 14:24
Le 14:08
Vi 13:20
Li 12:00
Sc 10:40
Sg 9:52
Cp 9:36
Aq 9:52
Pi 10:40

Το ενδιαφέρον σημείο ήταν ότι η καταγραφή αυτής της διάρκειας ξεκινούσε πάντα από τη δέκατη μοίρα του αστερισμού του Κριού. Οι Βαβυλώνιοι φαίνεται να γνώριζαν δηλαδή τη διαφορά τροπικού και αστρικού ζωδιακού.

Εκτός από το Σύστημα-Α ο Robert Hand αναφέρεται και στην ύπαρξη ενός δεύτερου συστήματος καταμέτρησης των χρόνων, το Σύστημα-Β, το οποίο έχει παρεμφερείς διάρκειες, ξεκινάει όμως την καταμέτρηση από τη μοίρα 8 του αστερισμού του Κριού, πράγμα που σημαίνει ότι μάλλον είχε αναπτυχθεί αργότερα σε σχέση με το πρώτο.

Ζώδιο Διάρκεια

Ar 12:00
Ta 13:12
Ge 14:00
Cn 14:24
Le 14:00
Vi 13:12
Li 12:00
Sc 10:48
Sg 10:00
Cp 9:36
Aq 10:00
Pi 10:48

Παρατηρούμε ότι οι διάρκειες είναι παρεμφερείς. Ωστόσο το κρίσιμο σημείο στη συζήτηση είναι ότι υπήρχε παραπάνω από ένα σύστημα για ένα παρατηρητή του Ουρανού να καταγράψει τα τροπικά ζώδια στον Ουρανό την ελληνιστική εποχή. Ξαναγυρίζουμε έτσι στο ζήτημα που αναφέραμε στο πρώτο μέρος της μελέτης, το γεγονός δηλαδή ότι πριν τον Πτολεμαίο δεν υπήρχε ένα ενιαίο σύστημα παρατήρησης του Ουρανού και μία συμφωνία των αστρολόγων για το ζώδιο που παρατηρούσαν. Η διαφορά είναι ότι σύμφωνα με το Robert Hand, η όλη διαφοροποίηση αφορούσε τα τροπικά ζώδια κι όχι τα αστρικά.

Αν και προσωπικά έχω πολλές επιφυλάξεις για την ορθότητα των παραπάνω για λόγους που έχω εκθέσει στο πρώτο μέρος της μελέτης (για ποιο λόγο αφού ήταν γνωστό το σημείο της εαρινής ισημερίας να «κατασκευαστούν» οι αστερισμοί με τέτοιο τρόπο που να μη συμφωνεί η έναρξη του αστρικού Κριού με την ισημερία; ) είναι γεγονός ότι ο Robert Hand είναι τόσο σοβαρός ερευνητής στο χώρο της αστρολογίας που δεν μπορεί να τον αγνοήσει κανείς. Έτσι καταγράφουμε αυτή την άποψη με σκοπό να έχουν οι αναγνώστες συνολική εικόνα του θέματος.

Ο Robert Hand βεβαίως, αν και ισχυρίζεται ότι ο τροπικός ζωδιακός ήταν γνωστός, παραδέχεται ότι οι αστρολόγοι της εποχής και μέχρι τον Πτολεμαίο δεν είχαν συνείδηση της διαφορετικότητας των δύο ζωδιακών. Πρακτικά, όπως αποδεικνύει με μαθηματικούς υπολογισμούς και λόγω της εγγύτητας του αστρικού με τον τροπικό ζωδιακό της εποχής, οι θέσεις των πλανητών είτε με το ένα είτε με το άλλο σύστημα ήταν περίπου ίδιες κι αυτό συνέβαλλε στη σύγχυση των δυο ζωδιακών από τους αστρολόγους.

Έτσι αστρολόγοι όπως ο Vettius Valens, σύγχρονος του Πτολεμαίου, ενώ στην αρχή αναφέρονται στον Κριό με τις ιδιότητες του τροπικού ζωδίου (σε ελεύθερη μετάφραση μεταφέρουμε από το άρθρο του Robert Hand «Ο Κριός είναι ο Οίκος του Άρη, ένα αρσενικό ζώίδιο (στμ. πρόδρομος του ζώδιο), τροπικό (!), γήινο ( ; ), εξουσιαστικό, φόβητρο, ελεύθερο, ανατέλλων, ημι-φωνητικό ( ; ), καλό, μεταβαλλόμενο, διοικητικό, δημόσιο… κλπ») στη συνέχεια πιο κάτω απαριθμούν τα αστέρια που αποτελούν τον αστερισμό του Κριού (!!) (σε ελεύθερη απόδοση πάλι «Αυτό το ζωίδιον έχει 19 φωτεινά αστέρια. Και έχει 13 φωτεινά αστέρια πάνω στη ζώνη, 27 στη σκιά, 28 με λιγοστό φως και 48 που μόλις φαίνονται…»)

Οι περιγραφές αυτές μας δείχνουν πόσο μεγάλη ήταν η σύγχυση των αστρολόγων της εποχής σχετικά με το ποιο ζωδιακό χρησιμοποιούσαν. Στην πραγματικότητα όμως, επειδή όπως είπαμε οι πλανητικές θέσεις έβγαιναν περίπου στις ίδιες θέσεις το ζήτημα δεν τους απασχολούσε ιδιαιτέρως. Πρακτικά μόνο με μακροχρόνιες παρατηρήσεις μπορούσε κανείς να καταλάβει τη διαφορά αστρικού και τροπικού ζωδιακού κι αυτό για τον εξής λόγο.

Με τον τροπικό ζωδιακό τα διαστήματα (οι ώρες) που κάθε ζώδιο έμενε στον Ουρανό έμεναν σχετικά σταθερά με την πάροδο του χρόνου και μάλιστα είχαν και μία συμμετρία. Δηλαδή τα απέναντι ζώδια είχαν όλα το ίδιο άθροισμα. Αντίθετα με τον αστρικό ζωδιακό με την πάροδο του χρόνου άλλαζαν κατά πολύ τα διαστήματα και δεν υπήρχε η συμμετρία που λέγαμε. Αυτό όμως χρειάζονταν παρατηρήσεις χιλιάδων χρόνων για να το αντιληφθεί κανείς.

Χαρές των πλανητών

Στο πρώτο μέρος της μελέτης είδαμε επίσης ότι οι οίκοι στην αρχαιότητα δεν είχαν όλοι τη σημασία που τους δίνουμε σήμερα. Η σημασία τους δείχνει να προήλθε από συμβολικές αφαιρέσεις της φαινομενικής πορείας των αστερισμών κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ωστόσο, όπως αναφέραμε και στο πρώτο μέρος αυτό που σήμερα θεωρούμε αυτονόητο, δηλαδή το ότι οι πλανήτες συμπεριφέρονται στα ζώδια και στους οίκους με τον ίδιο τρόπο (π.χ. ο Άρης έχει έξαρση σε ζώδιο στον Αιγόκερω και έξαρση σε οίκο στο 10ο οίκο) δεν ήταν απαραίτητα έτσι και την ελληνιστική εποχή. Πιο συγκεκριμένα οι πλανήτες είχαν μία διαφορετική ιδιότητα που δεν τη χρησιμοποιούμε σήμερα που ονομαζόταν Χαρά.

Οι Χαρές των πλανητών ήταν οι οίκοι εκείνοι που οι πλανήτες ένιωθαν πιο άνετα στην έκφραση τους. Και έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς κατανέμονταν αυτοί στη Δωδεκάτοπο. Ας θυμηθούμε τις ονομασίες των δώδεκα οίκων γιατί θα δούμε ότι σχετίζονταν με τους πλανήτες που είχαν χαρές σε αυτούς.

1ος οίκος: Ανατολή ή Ερωτών
2ος οίκος: Αναφορά
3ος οίκος: Θεά
4ος οίκος: Υπόγειον
5ος οίκος: Καλή τύχη
6ος οίκος: Κακή τύχη
7ος οίκος: Δύσις
8ος οίκος: Επικαταφορά
9ος οίκος: Θεός
10ος: Μεσουράνημα
11ος οίκος: Αγαθός Δαίμων
12ος οίκος: Κακός Δαίμων

Όπως βλέπουμε ο 9ος και ο 3ος οίκος συνδέονταν με το Θεό και τη Θεά κι έτσι πολύ φυσιολογικά είχαν τη χαρά τους σε αυτούς τους οίκους ο Ήλιος και η Σελήνη.
Ο Δίας είχε τη Χαρά του στον 11ο οίκο. Και πώς αλλιώς, αφού ήταν ο οίκος του αγαθού δαίμονα. Η Αφροδίτη στον 5ο, τον οίκο της καλής τύχης. Ο Κρόνος στο 12ο, τον οίκο του Κακού Δαίμονα και ο Άρης στον 6ο, τον οίκο της Κακής Τύχης. Τέλος ο Ερμής είχε κι αυτός τη Χαρά του στον 1ο οίκο κι αυτό επειδή ήταν ουδέτερος πλανήτης σε σχέση με τις ομάδες. Για τις ομάδες θα μιλήσουμε παρακάτω πιο αναλυτικά, εδώ αρκεί να πούμε ότι οι πλανήτες χωρίζονταν σε ημερήσιους και νυκτερινούς κι ο Ερμής θεωρούνταν ουδέτερος και γι’ αυτό του επέτρεπαν να έχει χαρά πάνω στον Ορίζοντα.

Άλλες σημασίες στους οίκους, άλλες «κυριαρχίες». Ένα σύστημα διαφορετικό από αυτό του ζωδιακού κύκλου. Ένα σύστημα που επιβιώνει ακόμη και σήμερα στην Ινδική Αστρολογία, όπου ο Ήλιος και η Σελήνη για παράδειγμα έχουν κυριαρχίες στον 9ο και τον 3ο οίκο.

Σε μελέτες των διαφόρων αστρολόγων γίνεται προσπάθεια να εξηγηθεί κάτι τόσο ξένο σε μας όσο το γιατί η Σελήνη π.χ. μπορεί να αισθάνεται Χαρά στον 3ο οίκο κι όχι στον 4ο που την έχουμε συνηθίσει. Στη βιβλιογραφία του παρόντος υπάρχουν σχετικές παραπομπές σε άρθρα και τις μεταφράσεις τους. Όμως η ουσία του πράγματος είναι ότι η Δωδεκάτοπος ήταν ένα τελείως διαφορετικό συμβολικό σύστημα σε σχέση με το ζωδιακό κι ως τέτοιο θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Αυτό που σήμερα θεωρούμε δεδομένο, ότι οι οίκοι και τα ζώδια ταυτίζονται υπήρξε εποχή που δε συνέβαινε.

Ενδιαφέρον έχει εδώ να πούμε ότι ο ίδιος ο Robert Schmidt στη διάλεξη του για την ελληνιστική αστρολογία αναφέρει ξεκάθαρα ότι τα δύο συστήματα ήταν διαφορετικά κι ότι από πλευράς νοηματοδοσίας μάλιστα οι ελληνιστές αστρολόγοι ξεκινούσαν τον κύκλο πάνω στη Δωδεκάτοπο, όχι από τον Ωροσκόπο που ήταν το ζώδιο που ανέτειλε αλλά από τον 4ο οίκο, που αντιστοιχούσε στη Σελήνη. Αυτός είναι και ο λόγος που μέχρι και σήμερα ο 4ος οίκος θεωρείται ότι συνδέεται με την πολύ νεαρή ηλικία αλλά και την πολύ ηλικιωμένη αλλά και το τέλος της ζωής.

Συνδυάζοντας το με αυτά που είπαμε στο πρώτο μέρος της μελέτης ο Καρκίνος συμβόλιζε και αυτό που συνέβαινε μακριά από το φως, πριν να ανατείλει ο Ήλιος αλλά και μετά τη Δύση του, άρα μετά το πέρασμα του θανάτου.

Το ζήτημα της Οκτατόπου

Αν οι Χαρές των πλανητών μας δείχνουν τις διαφορές οίκων και ζωδίων τι να πει κανείς για το ζήτημα της Οκτατόπου. Είναι ίσως ακόμα και σοκαριστικό για κάποιους από μας να ανακαλύψουμε ότι την ελληνιστική εποχή υπήρχαν δύο διαφορετικά συστήματα οικοθεσίας, η Οκτάτοπος και η Δωδεκάτοπος. Η Δωδεκάτοπος που είναι το σύστημα που εξελίχθηκε στο σημερινό σύστημα των οίκων ονομαζόταν Σύστημα του Ερμή και θεωρούνταν ότι καταγόταν από τον Ερμή τον Τρισμέγιστο. Αντίθετα η Οκτάτοπος θεωρούνταν ότι καταγόταν από τον Ασκληπιό, τον άλλο μεγάλο δάσκαλο της αρχαίας εποχής.

Η Οκτάτοπος βασιζόταν από ό,τι φαίνεται στην ίδια αστρονομική διαίρεση με βάση τον Ωροσκόπο και το Μεσουράνημα, όμως τα ενδιάμεσα διαστήματα διαιρούνταν διά δύο, αντί διά τρία. Αυτό σημαίνει ότι τα τεταρτημόρια που αναφέραμε στο πρώτο μέρος της μελέτης με κέντρα τους 1ο (μαζί με το 12ο και το 2ο), 4ο (μαζί με τον 3ο και τον 5ο), 7ο (μαζί με τον 6ο και τον 8ο) και 10ο (μαζί με τον 9ο και τον 11ο) οίκο δεν μπορούσαν να σχεδιαστούν στο παρόν σύστημα.

Παραδόξως όμως οι σημασίες των οκτώ Τόπων ήταν με ελάχιστες – λογικές – εξαιρέσεις - ακριβώς ίδιες με τις σημασίες των οκτώ πρώτων οίκων της Δωδεκάτοπου. Ο πρώτος οίκος η ζωή, ο δεύτερος το μέλλον, ο τρίτος οι συγγενείς, ο τέταρτος οι δύο γονείς (λογικά αφού δεν υπήρχε δέκατος), ο πέμπτος τα παιδιά, ο 6ος
οι ασθένειες, ο 7ος ο σύζυγος και ο 8ος ο θάνατος.

Πώς γίνεται λοιπόν να είχαν τις ίδιες σημασίες, αφού αστρονομικά δεν ίσχυε ο συμβολισμός που αναφέρεμε στο πρώτο μέρος της μελέτης; Η Δύση του Ήλιου για παράδειγμα δεν μπορεί να αντιστοιχούσε στο θάνατο, αφού βρισκόταν μεταξύ του 4ου οίκου των γονιών και του 5ου των παιδιών.

Κάποιοι ειδικοί επί της ελληνιστικής αστρολογίας λένε ότι στην ουσία η Οκτάτοπος είναι το πρώτο σύστημα οικοθεσίας που υπήρξε και το οποίο μετεξελίχθηκε από τους αλεξανδρινούς αστρολόγους σε Δωδεκάτοπο για να μπορέσει να ταιριάξει στα δώδεκα ζώδια του ζωδιακού. Οι αλεξανδρινοί αστρολόγοι ήταν κι αυτοί που έδωσαν και τη συμβολική αστρονομική σημασία στη Δωδεκάτοπο, διατηρώντας όμως την κληρονομιά των πρώτων οκτώ οίκων.

Βλέπουμε λοιπόν για πόσο διαφορετικά συστήματα πρόβλεψης συζητάμε..

Εδώ αξίζει ίσως να αναφέρουμε ότι κατά την άποψη του Robert Hand και πάλι το σύστημα των Οίκων δεν ήταν μεταγενέστερο του ζωδιακού όπως έχουμε μάθει αλλά πιθανότατα προγενέστερο. Και λογικά ίσως, καθώς οποιοσδήποτε αστρονόμος πρώτα θα κατέγραφε την ημερήσια κίνηση του Ήλιου και μετά την ετήσια, ωστόσο οι μαρτυρίες που λένε ότι μέχρι την ελληνιστική εποχή δεν υπήρχε η έννοια του ωροσκοπίου, δηλαδή του χάρτη που περιέχει ανατέλλον ζώδιο (Ωροσκόπος) ήταν μία πολύ καλή ιστορική βάση για να πιστέψουμε ότι το σύστημα των οίκων εφευρέθηκε από τους Έλληνες.

Και σε αυτό όμως ο Robert Hand έχει άλλη άποψη θεωρώντας ότι ήταν γνωστό από τους Βαβυλώνιους πριν την καταγραφή του ζωδιακού γύρω στον 6ο αιώνα π.χ. κι ότι οι ελληνιστές αστρολόγοι απλά προχώρησαν στη συνένωση του με το σύστημα του ζωδιακού.

Οι πλανήτες στην αρχαία ελληνιστική αστρολογία

Όλοι λίγο πολύ όσοι έχουμε ασχοληθεί με την αστρολογία γνωρίζουμε ότι στους πλανήτες αποδίδονται κάποιοι τίτλοι. Κάποιες δυνάμεις δηλαδή που έχουν την ώρα πάνω στο χάρτη που κρίνουν αν είναι δυνατοί να εκφραστούν ή όχι. Οι τίτλοι που χρησιμοποιούμε εμείς στην αστρολογία σήμερα είναι η έξαρση, η κυριαρχία, η πτώση και η αδυναμία.

Τις χρησιμοποιούμε όλοι; Πολλοί όχι. Γιατί πιστεύουν στη σύγχρονη εκδοχή της μετά το Ρούντυαρ Ψυχολογικής Αστρολογίας που λέει ότι το ωροσκόπιο δεν είναι μία στατική κατάσταση αλλά ένα σύνολο δυναμικού που είναι στο χέρι του ατόμου να το εξελίξει. Επομένως η βαθμολόγηση δεν έχει καμία έννοια, καθώς δεν είναι ζητούμενο να βρούμε στατικά ποιος πλανήτης κυριαρχεί στο χάρτη. Θεωρούμε ότι το άτομο με τη δική του επιλογή θα επιλέξει σε ποιο πλανήτη θα δώσει βάρος και πώς θα τον εκφράσει.

Ωστόσο δεν μπορούμε να πούμε ακόμη ότι έχει εκλείψει το σύστημα των τίτλων ή ότι δεν το χρησιμοποιεί κανένας. Και σίγουρα θεωρείται μέρος της γνώσης που μαθαίνει κάθε καινούριος υποψήφιος αστρολόγος. Εκτός από την κυριαρχία, την πτώση, την αδυναμία και την έξαρση όμως οι αρχαίοι αστρολόγοι είχαν και ένα πλήθος άλλων δυνάμεων που τους βοηθούσαν να αποφασίσουν ποιος πλανήτης ήταν ισχυρός και ποιος όχι. Ας δούμε αυτές τις δυνάμεις με τη σειρά.

Ομάδες των πλανητών

Οι ομάδες των πλανητών ήταν δύο, οι ημερήσιοι πλανήτες και οι νυκτερινοί. Ημερήσιοι πλανήτες θεωρούνταν ο Δίας, ο Κρόνος και ο Ήλιος, νυκτερινοί η Σελήνη, η Αφροδίτη και ο Άρης και ουδέτερος πλανήτης θεωρούνταν ο Ερμής. Η διάκριση ημερήσιων και νυκτερινών πλανητών έπαιζε ρόλο και σε σχέση με τη θέση των πλανητών στη Δωδεκάτοπο. Δεν είναι τυχαίο ότι Σελήνη, Αφροδίτη και Άρης είχαν τη Χαρά τους σε νυκτερινούς οίκους (κάτω από τον ορίζοντα), ενώ Ήλιος, Δίας και Κρόνος σε ημερήσιους.

Ένα από τα κριτήρια αξιολόγησης των πλανητών λοιπόν ήταν αν έπεφταν στο χάρτη σε οίκο της ομάδας τους. Αν ο Κρόνος π.χ. έπεφτε κάτω από τον ορίζοντα, θεωρούναν εκτός ομάδας και συνεπώς περισσότερο αδύναμος.

Στάσεις και Αναδρομές

Όπως γίνεται και σήμερα ένας πλανήτης που είναι ανάδρομος θεωρείται πιο αδύναμος στην έκφραση του.

Θέση σε σχέση με τον ορίζοντα

Όταν ένας πλανήτης ήταν σε Τόπο που είχε θετική γωνία σε σχέση με τον Ορίζοντα (Ωροσκόπο) τότε θεωρούνταν ότι εκφραζόταν καλύτερα. Θετικές γωνίες (εξάγωνα, τρίγωνα) έκαναν οι 3ος, 5ος, 9ος, 11ος οίκος.

Γωνιακοί Οίκοι

Όταν ένας πλανήτης ήταν γωνιακός θεωρούνταν ότι είχε περισσότερη δύναμη στην έκφραση του.

Τριπλότητες

Μία άλλη «δύναμη» ήταν η ένταξη σε μία τριπλότητα. Ενδιαφέρον έχει ότι πριν συνδεθούν με τα στοιχεία οι τριπλότητες ήταν συνδεδεμένες με τους τέσσερις ανέμους, όπως λέει κι ο Robert Schmidt. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι μέσα σε μία τριπλότητα ο πλανήτης είχε πίσω του συμβολικά «ούριο άνεμο».

Όρια

Τα όρια των πλανητών ήταν τμήματα σε κάθε ζώδιο που θεωρούνταν ότι τα κυβερνούσαν επιμέρους πλανήτες (κάτι σαν τους δικούς μας δεκανούς). Σε κάθε ζώδιο υπήρχε και διαφορετική κατανομή. Οι πλανήτες που συμμετείχαν ήταν μόνο όσοι δεν ήταν Φώτα (δηλαδή Ερμής, Άρης, Αφροδίτη, Δίας, Κρόνος). Έχουν βρεθεί δύο συστήματα κατανομής ορίων, το λεγόμενο Αιγυπτιακό που βρέθηκε σε γραπτό του Δωρόθεου της Σιδώνας, αστρολόγου προγενέστερου του Πτολεμαίου και το δεύτερο είναι του Πτολεμαίου.

Ας τα δούμε όμως πιο αναλυτικά:

Σύμφωνα με το Δωρόθεο:

Κριός - Δίας(6), Αφροδίτη(6), Ερμής(8), Άρης(5), Κρόνος(5)
Ταύρος - Αφροδίτη(8), Ερμής(6), Δίας(8), Κρόνος(5), Άρης(3)
Δίδυμοι - Ερμής(6), Δίας(6), Αφροδίτη(5), Άρης(7), Κρόνος(6)
Καρκίνος - Άρης(7), Δίας(6), Ερμής(6), Αφροδίτη(7), Κρόνος(4)
Λέων - Δίας(6), Ερμής(5), Κρόνος(7), Αφροδίτη(6), Άρης(6)
Παρθένος - Ερμής(7), Αφροδίτη(10), Δίας(4), Άρης(7), Κρόνος(2)
Ζυγός - Κρόνος(6), Αφροδίτη(8), Δίας(7), Ερμής(7), Άρης(2)
Σκορπιός - Άρης(7), Δίας(4), Αφροδίτη(8), Ερμής(5), Κρόνος(6)
Τοξότης - Δίας(12), Αφροδίτη(5), Ερμής(4), Κρόνος(5), Άρης(4)
Αιγόκερως - Αφροδίτη(7), Ερμής(7), Δίας(8), Άρης(4), Κρόνος(4)
Υδροχόος - Κρόνος(7), Ερμής(6), Αφροδίτη(7), Δίας(5), Άρης(5)
Ιχθύς - Αφροδίτη(12), Δίας(4), Ερμής(3), Άρης(9), Κρόνος(2)

ενώ, σύμφωνα με τον Πτολεμαίο:

Κριός - Δίας(6), Αφροδίτη(8), Ερμής(7), Άρης(5), Κρόνος(4)
Ταύρος - Αφροδίτη(8), Ερμής(7), Δίας(7), Κρόνος(4), Άρης(4)
Δίδυμοι - Ερμής(7), Δίας(7), Αφροδίτη(7), Άρης(4), Κρόνος(5)
Καρκίνος - Άρης(6), Δίας(7), Ερμής(7), Αφροδίτη(7), Κρόνος(3)
Λέων - Δίας(6), Ερμής(7), Κρόνος(6), Αφροδίτη(6), Άρης(5)
Παρθένος - Ερμής(7), Αφροδίτη(6), Δίας(5), Άρης(6), Κρόνος(6)
Ζυγός - Κρόνος(6), Αφροδίτη(5), Δίας(8), Ερμής(5), Άρης(6)
Σκορπιός - Άρης(6), Δίας(8), Αφροδίτη(7), Ερμής(6), Κρόνος(3)
Τοξότης - Δίας(8), Αφροδίτη(6), Ερμής(5), Κρόνος(6), Άρης(5)
Αιγόκερως - Αφροδίτη(6), Ερμής(6), Δίας(7), Άρης(6), Κρόνος(5)
Υδροχόος - Κρόνος(6), Ερμής(6), Αφροδίτη(8), Δίας(5), Άρης(5)
Ιχθύς - Αφροδίτη(8), Δίας(6), Ερμής(6), Άρης(6), Κρόνος(4)

Με βάση τη λογική των ορίων ένας πλανήτης που ήταν μέσα σε δικά του όρια μπορούσε να κινείται αυτόνομα και άρα να εκφράζεται πιο εύκολα.

Τα όρια χρησιμοποιούνται σήμερα κυρίως στην Ωριαία Αστρολογία.

Πρόσωπα

Μία διαφορετική διαίρεση του ζωδιακού είχε να κάνει με τη διαδοχή των πλανητών μέσα στα ζώδια με τη σειρά που διέτρεχαν και τις πλανητικές ώρες. Εδώ χρησιμοποιούνταν και οι επτά πλανήτες με την εξής σειρά: Άρης / Ήλιος / Αφροδίτη / Ερμής / Σελήνη / Κρόνος / Δίας. Κάθε ζώδιο διαιρούνταν σε τρία τμήματα, οπότε ο ζωδιακός κύκλος είχε τριάντα έξι πρόσωπα. Αναλυτικά η κατανομή ήταν ως εξής:

Άρης Α’ Κριού
Ήλιος Β’ Κριού
Αφροδίτη Γ’ Κριού
Ερμής - Α’ Ταύρου
Σελήνη - Β’ Ταύρου
Κρόνος - Γ’ Ταύρου
Δίας - Α’ Διδύμων
Άρης - Β’ Διδύμων
Ήλιος - Γ’ Διδύμων
Αφροδίτη - Α’ Καρκίνου
Ερμής - Β’ Καρκίνου
Σελήνη - Γ’ Καρκίνου
Κρόνος - Α’ Λέοντα
Δίας - Β’ Λέοντα
Άρης - Γ’ Λέοντα
Ήλιος - Α’ Παρθένου
Αφροδίτη - Β’ Παρθένου
Ερμής - Γ’ Παρθένου
Σελήνη - Α’ Ζυγού
Κρόνος - Β’ Ζυγού
Δίας - Γ’ Ζυγού
Άρης - Α’ Σκορπιού
Ήλιος - Β’ Σκορπιού
Αφροδίτη - Γ’ Σκορπιού
Ερμής - Α’ Τοξότη
Σελήνη - Β’ Τοξότη
Κρόνος - Γ’ Τοξότη
Δίας - Α’ Αιγόκερω
Άρης - Β’ Αιγόκερω
Ήλιος - Γ’ Αιγόκερω
Αφροδίτη - Α’ Υδροχόου
Ερμής - Β’ Υδροχόου
Σελήνη - Γ’ Υδροχόου
Κρόνος - Α’ Ιχθύων
Δίας - Β’ Ιχθύων
Άρης - Γ’ Ιχθύων

Τα πρόσωπα είχαν την ίδια λογική με τα όρια. Εξεταζόταν η σχέση του πλανήτη στο χάρτη με τον πλανήτη το πρόσωπο του οποίου αντιστοιχούσε στο δεκαήμερο που βρισκόταν ο πλανήτης.

Χρονοκράτορες

Οι αρχαίοι ελληνιστές αστρολόγοι πίστευαν ότι η ζωή του ανθρώπου χωριζόταν σε περιόδους που κυβερνούνταν από έναν πλανήτη. Ανάλογα με την περίοδο της ζωής του ατόμου η πρόβλεψη εξέταζε και κατά πόσον ταίριαζε ο πλανήτης με τον πλανήτη της συγκεκριμένης περιόδου της ζωής. Το σύστημα αυτό είναι ακόμη σε ισχύ στην Ινδική Αστρολογία.

Κύριος του Χάρτη

Με βάση τις δυνάμεις που αναφέραμε ο αστρολόγος της εποχής προσπαθούσε να βρει τον κυβερνήτη του χάρτη. Τον πλανήτη δηλαδή που ήταν ο πιο ισχυρός στο χάρτη. Αυτός δεν ήταν αυτονόητα ο κυβερνήτης του ωροσκόπου, ούτε ο Ήλιος, ούτε η Σελήνη. Ο αστρολόγος εξέταζε συνήθως τους τρεις αυτούς πλανήτες για να καταλήξει ποιος είναι ο πιο ισχυρός και μετά όριζε τον Κύριο του χάρτη.

Σημασίες πλανητών

Οι πλανήτες στην αρχαία αστρολογία δεν είχαν απαραίτητα την ίδια ακριβώς σημασία με τη σημερινή. Ο Κρόνος για παράδειγμα εκπροσωπούσε τον Περιορισμό γιατί σαν κυβερνήτης του Υδροχόου τότε στεκόταν απέναντι από τον Ήλιο που ήταν κυβερνήτης του Λέοντα. Υπήρχε και μία δεύτερη σημασία του Κρόνου, αυτή που σχετιζόταν με τους θετούς γονείς ή με φροντίδα ανθρώπων που ανήκουν σε άλλους. Η ερμηνεία αυτή έχει ξεχαστεί σήμερα και έχει σχέση με την πολικότητα του Κρόνου από τον Αιγόκερω προς τη Σελήνη στον Καρκίνο.

Οικοθεσία

Σημαντικό ρόλο στην ερμηνεία του χάρτη έπαιζε το σύστημα οικοθεσίας. Για να προσδιορίσουν το πού θα έχει επίδραση ο πλανήτης, οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν πάντα σύστημα ίσων οίκων, όχι με τη σημερινή λογική της ακμής του πρώτου οίκου στον Ωροσκόπο όμως, αλλά με κάθε οίκο να αντιστοιχεί σε ένα ολόκληρο ζώδιο και τον Ωροσκόπο να είναι στη μοίρα του μέσα στο οίκο. Αυτό δε σημαίνει ωστόσο, όπως λένε κάποιοι μελετητές ότι δεν υπήρχαν άλλα συστήματα οικοθεσίας στην αρχαιότητα. Απλά δε χρησιμοποιούνταν για τον προσδιορισμό του Τόπου. Χρησιμοποιούνταν όμως για άλλη χρήση και συγκεκριμένα για τον εντοπισμό των δυνάμεων. Έτσι, ένας πλανήτης μπορεί στο σύστημα ίσων οίκων να έπεφτε στον 3ο οίκο, οπότε θα επηρέαζε τα θέματα αυτού του οίκου. Για να βρεθούν οι δυνάμεις του όμως σχεδίαζαν το χάρτη με ένα σύστημα οικοθεσίας παρόμοιο με του Πορφύριου, στο οποίο ακμή του 10ου οίκου ήταν το Μεσουράνημα, ακμή του 1ου οίκου ο Ωροσκόπος και οι ακμές των ενδιάμεσων οίκων βρίσκονταν ως εξής:

1. Για τους οίκους 11 και 12, 5 και 6 χωρίζοντας το διάστημα Μεσουρανήματος / Ωροσκόπου στα τρία
2. Για τους οίκους 3 και 4, 8 και 9 χωρίζοντας το διάστημα Μεσουρανήματος / Κατερχομένου στα τρία.

Κατά τον Schmidt η λογική αυτή παραποιήθηκε κατά τους αραβικούς χρόνους, είτε από παρανόηση, είτε από λάθος αντιγραφή των κειμένων.

Επίλογος

Από τη μελέτη των μεθόδων της ελληνιστικής αστρολογίας προκύπτει ένα ολοκληρωμένο σύστημα τόσο κοσμοθεωρητικό όσο και μεθοδολογικό. Με τα σημερινά κριτήρια βλέπουμε πολλές αντιφάσεις, όπως το θέμα του ζωδιακού, με τα κριτήρια της εποχής όμως δεν παρουσιάζονταν ασυνέχειες στο σύστημα. Η σύνθεση αστρολογικών στοιχείων που που ως τότε ήταν διακριτά, όπως οι οίκοι και ο ζωδιακός επέτρεψε τη δημιουργία μίας σύνθεσης, που άντεξε σχεδόν μέχρι σήμερα χωρίς στην ουσία σοβαρές τροποποιήσεις.

Διαβάστε επίσης: Τεχνικές και Μυστικά της Αρχαίας Ελληνιστικής Αστρολογίας - Μέρος Ι

Βιβλιογραφία – Σημεία περαιτέρω μελέτης

1. The history of Astrology, Another View, Robert Hand: History of Astrology - Astrodienst
2. On the invariance of the tropical zodiac, Robert Hand, On the Invariance of the Tropical Zodiac
3. Διάλεξη του Robert Schmidt | AstroThesaurus
4. Τα όρια των πλανητών, Δέσποινα Γιαννακοπούλου
5. Πρόσωπα Πλανητών, astroblogic.blogspot.com