Αστρολογία και Εσωτερική φιλοσοφία στον Όμηρο

[Κώστας]

ΠΥΡ


Ας εξετάσουμε λοιπόν με τη σειρά τα χαρακτηριστικά των ξεχασμένων πρωταγωνιστών της Ιλιάδας, αναλύοντας τον ερμητικό τρόπο με τον οποίο ο Ποιητής υπονοεί τα αρχετυπικά χαρακτηριστικά κάθε ζωδίου.

Θα δώσουμε την πρωτιά στο στοιχείο της Φωτιάς με το οποίο και θα ξεκινήσουμε. Οι Πυθαγόρειοι φιλόσοφοι δίδασκαν ότι «τα πυρώδη σώματα είναι τα πιο κινητικά και αυτά που γεννούν όλα τ’ άλλα», ενώ γενικώς το στοιχείο του Πυρός θεωρείται αρχετυπικά και από τα αρχαία χρόνια ως το πιο δυναμικό στοιχείο, καθώς και αυτό που «γεννά» τους ηρωικότερους τύπους ανθρώπων! Επειδή λοιπόν το αντικείμενο της ανάλυσής μας είναι οι ήρωες της Τροίας γι’αυτό το λόγο θα ξεκινήσουμε από εκείνους που αντιστοιχούν στην τριπλέτα της Φωτιάς, και συγκεκριμένα από τον κεντρικό ήρωα της Ιλιάδας, τον Αχιλλέα, ο οποίος αποτελεί το διαχρονικό ομηρικό πρότυπο του ζωδίου του Λέοντα!

[Κώστας]

«Έκτορα, τώρα σαφώς θα μάθεις ολομόναχος πόσοι μεταξύ των Δαναών άριστοι είναι, και δίχως τον λεοντόκαρδο Αχιλλέα που διασπά τις γραμμές των ανδρών. Αλλά εκείνος στις καμπυλοκόρωνες νήες τις ποντοπόρες κείται μανίζοντας στον ποιμένα λαών Αγαμέμνονα. Εμείς όμως είμαστε τέτοιοι που ενάντια σε εσένα θα σταθούμε, και πολλοί»

Ιλιάς, Η 226-232


«Τότε ο Αχιλλεύς ορθώθηκε, ο προσφιλής του Διός, και γύρω η Αθηνά στους δυνατούς του ώμους έβαλε αιγίδα θυσανωτή, και γύρω την κεφαλή του με νέφος χρυσό έστεφε η έξοχη θεά, και εξ αυτού έκαιγε φλόγα ολόλαμπρη...έτσι από του Αχιλλέως την κεφαλή το σέλας στον αιθέρα έφθανε...οι ηνίοχοι εξεπλάγησαν όταν είδαν το ακάματο πυρ δεινό υπέρ της κεφαλής του μεγαλοθύμου Πηλείωνα να καίει – το άναβε η θεά γλαυκώπις Αθηνά. Τρις υπέρ της τάφρου μεγάλη ιαχή έβγαλε ο θεϊκός Αχιλλεύς, και τρις ταράχθηκαν οι Τρώες και οι ένδοξοι επίκουροι…»

Ιλιάς, Σ 203-229

[Κώστας]

Όπως ο ζωογόνος Ήλιος είναι το πανίσχυρο κέντρο του ηλιακού συστήματος γύρω από το οποίο περιφέρονται οι πλανήτες, έτσι και ο εσωτερικός ακτινοβόλος Ήλιος της αστρολογίας είναι το θεμελιωδέστερο σύμβολο της ανθρώπινης προσωπικότητας και της ατομικής συνείδησης, ο οντολογικός πυρήνας που διαβεβαιώνει τον κάθε άνθρωπο για τη μοναδικότητά του και γύρω από τον οποίο περιστρέφονται όλες οι δυνάμεις και οι αδυναμίες του. Ο εσωτερικός αυτός πυρήνας είναι έντονα εκδηλωμένος στο ζώδιο του Λέοντα, γι’ αυτό και ο Ήλιος θεωρείται κυβερνήτης του ζωδίου, του πιο ξεχωριστού και ακτινοβόλου ζωδίου σύμφωνα με την Helena Blavatsky.

Τα αρχετυπικά χαρακτηριστικά που αποδίδει η αστρολογία στο ζώδιο του Λέοντα είναι η εξωστρέφεια, το θάρρος, η σταθερή θέληση, η ξεχωριστή λάμψη, η δημιουργικότητα και η ολοκληρωμένη προσωπικότητα, η γενναιοδωρία αλλά και η αλαζονεία, ο εγωκεντρισμός, η σκληρότητα της οργής και η αδράνεια της πληγωμένης περηφάνιας. Όλα τα παραπάνω ταιριάζουν άριστα με τον μυθικό χαρακτήρα του ήρωα Αχιλλέα, ο οποίος αποτελεί το ομηρικό πρότυπο του πύρινου ζωδίου του Λέοντα. Ο υιός του Πηλέα και της θεάς Θέτιδας είναι ο ηλιακός ήρωας, η κεντρική μορφή του έπους. Σε τέσσερα χωρία της Ιλιάδας παρομοιάζεται με λιοντάρι (Σ 318-322, Υ 164, Ω 41, Ω 572), ενώ στη Χ ραψωδία (262) ο ίδιος ο Αχιλλέας παρομοιάζει τον εαυτό του με λέοντα! Μπορεί βέβαια και άλλοι ήρωες να παρομοιάζονται ενίοτε με λιοντάρι όμως ο Αχιλλέας είναι ο μοναδικός ήρωας της Τροίας που αποκαλείται από τον Όμηρο «λεοντόκαρδος» (Η 228), χαρακτηρισμό που του απέδωσε και ο έτερος μεγάλος ποιητής, ο Ησίοδος στη Θεογονία (1007), υπονοώντας τον ζωδιακό του συμβολισμό!


Ο ξανθομάλλης Αχιλλέας είναι ο πιο ανδρείος και περήφανος στο ήθος μεταξύ των πολεμιστών της Ιλιάδας. Περιγράφεται επίσης ως ο κάλλιστος στην όψη (Β 673) και o ταχύτερος στα πόδια (Ψ 792). Με ιπποτισμό και μεγαλοπρέπεια υπόσχεται να υπερασπιστεί τον μάντη Κάλχα, όταν εκείνος ζητάει την προστασία του από την επερχόμενη μήνη του βασιλιά Αγαμέμνονα (Α 85-91), ενώ στην Ψ ραψωδία μοιράζει με γενναιοδωρία πλούσια έπαθλα στους νικητές των αθλητικών αγώνων που ο ίδιος οργάνωσε (Ψ 257-286, 653-886). Στον πόλεμο κατέχεται από «υπέρβιο θυμό» (Σ 262) και άφταστη γενναιότητα, όντας η αιχμή του δόρατος των Αχαιών. Είναι αήττητος στη μάχη και κατακτά τη μία πόλη του Ιλίου μετά την άλλη, οδηγώντας τους Αχαιούς προς την ιερή πόλη της Τροίας. Στη ραψωδία Σ (226) ξεπροβάλλει άοπλος στα καράβια των Αχαιών βρυχόμενος με δυνατή φωνή και με το άσβεστο πυρ της Αθηνάς να καίει πάνω από το κεφάλι του, τρομοκρατώντας τους Τρώες. Στη ραψωδία Τ φορά την υπέρλαμπρη πανοπλία που του κατασκεύασε ο Ήφαιστος και παρομοιάζεται με «ακτινοβόλο Ήλιο» («Υπερίων» ήταν το ομηρικό όνομα του Ήλιου, βλέπε και Θ 480, ο οποίος και θεωρείται από τα αρχαία χρόνια κυβερνήτης του Λέοντα) – ενώ στη Χ ραψωδία εφορμά με την πανοπλία του να «λάμπει όμοια με ανταύγεια πυρός καιομένου ή ηλίου ανατέλλοντος» (Χ 134-135)!!


Ειδικά σε δύο εκ των προαναφερθέντων αναφορών φαίνεται με τον πιο έκδηλο τρόπο η ιδιότητα του βασιλιά των Μυρμιδόνων ως ηλιακού ήρωα του Έπους. Στην Ψ ραψωδία (257-897) οργανώνει επιτάφιους αγώνες στη μνήμη του Πατρόκλου – ο ίδιος δεν συμμετέχει λόγω πένθους αλλά και όντας εκτός συναγωνισμού ως ο πλέον άριστος – στέκεται στο κέντρο, παρακολουθεί τα αγωνίσματα, θαυμάζει, κρίνει και μοιράζει με γενναιοδωρία πλούσια έπαθλα στους νικητές. Το δεύτερο σημείο είναι τα υπέρλαμπρα όπλα που κατασκεύασε και φιλοτέχνησε ειδικά για αυτόν ο Ήφαιστος, κατόπιν παράκλησης της Θέτιδας. Ο θεός του έφτιαξε «θώρακα φαεινότερο και από τη λάμψη του πυρός», «περικεφαλαία δυνατή στους κροτάφους αρμοσμένη, όμορφη, στολισμένη, με χρυσό λοφίο» και «κνημίδες από λεπτό κασσίτερο» (Σ 609-613). Το αποκορύφωμα της θεϊκής κατασκευής ήταν η θρυλική ασπίδα του Αχιλλέα με τη χρυσή επίστρωση (Φ 165) που απεικόνιζε πλήθος ουράνιων και γήινων θεμάτων, το ωραιότερο και παγκοσμιότερο σύμβολο της ζωής και του θανάτου, του ανθρώπου, των κοινωνιών και του σύμπαντος.

Ο χαρακτήρας του Αχιλλέα είναι περήφανος, απόλυτος και αλαζονικός. Διακρίνεται για την υπέρμετρη γενναιότητα αλλά και τον υπέρμετρο εγωισμό, καθώς ο μεγαλύτερος εχθρός του φαίνεται να είναι ο ίδιος του ο εαυτός. Ακολουθεί την συμβουλή του πατέρα του «πάντα να αριστεύει και να υπερέχει των άλλων» (Λ 784) αλλά και τους νόμους της καρδιάς του – όλες οι αποφάσεις του στον πόλεμο είναι αποφάσεις καρδιάς – όντας διαφανής και μισώντας την υποκρισία – λέει κάπου «σαν τις πύλες του ¶δη μισώ αυτόν που άλλα λέει και άλλα κρύβει στο νου» (Ι 312-313). Ο ήρωας γνώριζε εξ αρχής από τη μητέρα του πως, εάν πήγαινε στην Τροία, θα κέρδιζε αιώνιο κλέος αλλά θα πέθαινε νέος, εάν όμως επέλεγε να μην πάει τότε θα ζούσε ευτυχισμένη ζωή μέχρι τα γεράματα χάνοντας όμως την αθάνατη δόξα (Ι 412). Η επιλογή που έκανε είναι γνωστή, όμως στην πορεία του πολέμου η μεγάλη του επιθυμία για δόξα υποχώρησε, βιώνοντας μία ολοκληρωτική μεταμόρφωση. Στη δε «Νέκυια» της Οδύσσειας εκφράζει τη μεγάλη του αγάπη για τη ζωή καθαυτή, πάνω από τη δόξα και τις τιμές, αφού όταν ο Οδυσσέας του θυμίζει πόσο τον τιμούσαν οι άνθρωποι στη Γη και στον ¶δη, εκείνος απαντά ότι θα προτιμούσε να ζει κάτω από το φως του ήλιου, κι ας ήταν δούλος, παρά να κυβερνά ανάμεσα στους νεκρούς (λ 494-497).


Η πραγματική αχίλλειος πτέρνα του ήρωα (όπως φυσικά και του ζωδίου του Λέοντα) είναι η πληγωμένη περηφάνιά του. Η Ιλιάδα ξεκινάει με τον μεγάλο θυμό του Αχιλλέα λόγω της προσβολής που του έκανε ο Αγαμέμνων. «Φλεγόμενος από θυμό», σχολιάζει ο Ηράκλειτος ο Αλληγοριστής, ετοιμάζεται να σκοτώσει τον βασιλιά, αλλά η Αθηνά (Φρόνηση) τον αποτρέπει από τη μεγάλη τρέλα. Αρκείται στο να υβρίσει τον Αγαμέμνονα και βαθιά πικραμένος αποσύρεται από τον πόλεμο, κλαίγοντας σαν μικρό παιδί δίπλα στη θάλασσα και ζητώντας από τη μητέρα του να παρακαλέσει τον Δία να βοηθήσει τους Τρώες! Ο εγωισμός του ήρωα είναι τόσο άκαμπτος που αγνοεί επιδεικτικά τις παρακλήσεις και τα πλουσιότατα δώρα της πρεσβείας του μετανοημένου Αγαμέμνονα, ενώ την επόμενη ημέρα αρνείται να επιστρέψει στη μάχη ακόμα και όταν οι Τρώες είναι έτοιμοι να πυρπολήσουν τα καράβια των Αχαιών! Χαρακτηριστικά στη Λ ραψωδία (609) βλέπει από μακριά την μεγάλη αντεπίθεση των Τρώων και απευθύνεται με λιονταρίσια ικανοποίηση στον επιστήθιο φίλο του, τον Πάτροκλο, λέγοντάς του «τώρα οι Αχαιοί θα σταθούν στα γόνατά μου για να με παρακαλέσουν να τους βοηθήσω»! Μερικές ραψωδίες παρακάτω ο Πάτροκλος ξεσπά και κατακρίνει τον φίλο για τη σκληρότητα που δείχνει πείθοντάς τον να του επιτρέψει να μπει στη μάχη με τους Μυρμιδόνες για να αναχαιτίσει τους Τρώες. Ο Πάτροκλος αριστεύει αλλά ξεχνάει τις συμβουλές του φίλου του και τελικά σκοτώνεται στη μάχη προκαλώντας ανείπωτη οδύνη και φοβερή εκδικητικότητα στον Αχιλλέα.
Έχοντας πληρώσει τον υπέρμετρο εγωισμό του με τον χειρότερο τρόπο ο πυροειδής ήρωας επιστρέφει στη μάχη φλεγόμενος από θυμό («τα μάτια του έλαμπαν σαν σέλας πυρός....με πυρ μοιάζαν τα χέρια του») για να εκδικηθεί τον θάνατο του φίλου του, ελεύθερος πλέον από κάθε φόβο και επιθυμία από τη ζωή και γνωρίζοντας ότι οδεύει προς τον θάνατό του (η θεά Θέτις είχε κάνει το νεογέννητο Αχιλλέα αθάνατο βουτώντας όλο το σώμα του μέσα σε πυρ, πλην όμως του σημείου της φτέρνας). Ο Όμηρος περιγράφει με τιτάνιες φράσεις και εικόνες τη δεινή επιστροφή του υπερήρωα στον πόλεμο όπου και επισκιάζει πλήρως τους υπόλοιπους ήρωες, Αχαιούς και Τρώες. Ο αναξαγόρειος φιλόσοφος Μητρόδωρος ο Λαμψακηνός είχε κάθε δίκιο να συσχετίζει τον Αχιλλέα με τον ήλιο, διότι όπως ακριβώς τα αστέρια, οι πλανήτες και η σελήνη λάμπουν μόνο τη νύχτα, όταν ο ήλιος έχει δύσει, έτσι και οι υπόλοιποι μεγάλοι ήρωες του έπους έλαμψαν μόνο κατά τη μακρά απουσία του Αχιλλέα από τη μάχη!

[Κώστας]

ΚΡΙΟΣ

Συνεχίζουμε την περιπλάνησή μας στον κόσμο των ομηρικών Προτύπων με το πύρινο ζώδιο του Κριού

[Κώστας]

«Πες μου τώρα και γι’ αυτόν εδώ, φίλο τέκνο, ποιος είναι; Τα όπλα του κείτονται στη γη την πολυτρόφο, κι αυτός ως μπροσταρόκριος επιθεωρεί τους στοιχημένους άνδρες. Μ’ ένα κριάρι αυτόν εγώ παρομοιάζω πυκνόμαλλο, που διέρχεται από μέγα ποίμνιον άσπρων προβάτων.
Σ’ αυτόν απάντησε έπειτα η διογέννητη Ελένη: αυτός ο Λαερτιάδης είναι, ο πολυμήχανος Οδυσσεύς, ο οποίος ετράφη στον δήμο της Ιθάκης της απόκρημνης, και γνωρίζει όλους τους δόλους και σκέψεις πυκνές».

Ιλιάς, Γ 192-202

[Κώστας]

Τα γενικά χαρακτηριστικά που αποδίδει η αστρολογία στον Κριό είναι ο παρορμητισμός, η ηγετικότητα, η στρατηγική σκέψη, η ετοιμότητα και η πρωτοβουλία σε δύσκολες περιστάσεις, η εύκολη έκρηξη του θυμού και η φιλονικία, ο εγωισμός, η ανταγωνιστικότητα και ο άστατος χαρακτήρας. Ο θρυλικός Οδυσσέας, ο «εγκέφαλος» και στρατηγικός νους των Αχαιών, αποτελεί το ομηρικό πρότυπο του Κριού, κάτι που ταυτοποιείται εύκολα μέσω της ανάλυσης του χαρακτήρα του. Το ίδιο το όνομά του δεν επιλέχτηκε τυχαία από τον Ποιητή: ετυμολογείται από το ομηρικό ρήμα «οδύσομαι» (Ζ 138) που σημαίνει «οργίζομαι» και εννοεί τον οργίλο χαρακτήρα που θυμώνει εύκολα αλλά και που προκαλεί το θυμό των άλλων, εξήγηση που δίνει ο ίδιος ο Οδυσσέας για το νόημα του ονόματός του (τ 405)! Όντως, σε αρκετά χωρία των Επών φαίνεται ο οξύθυμος χαρακτήρας του ήρωα, όπως στην παρορμητική αντίδρασή του στην κριτική του βασιλιά Αγαμέμνονα (Δ 350), στην επίθεσή του προς τον Θερσίτη και στον βίαιο τρόπο που απέτρεψε τους Αχαιούς να εγκαταλείψουν την Τροία (Β 188-270) στην επίθεσή του προς τον Αγαμέμνονα για τη λιποψυχία του (Ξ 83), στο παρορμητικό ξέσπασμα προς τον Φαίακα Ευρύαλο (θ 174-243) και στους παλιούς καυγάδες του με τον Αχιλλέα και τον Φιλομηλείδη (δ 346, θ 80).

Ο υιός του Λαέρτη φέρει στη μορφή τα χαρακτηριστικά του κριαριού, αφού ο Όμηρος τον παρουσιάζει να επιθεωρεί το στράτευμα παρομοιάζοντάς τον με «πυκνόμαλλο κριάρι», καθώς και με «μπροσταρόκριο» (Γ 196-197) που ηγείται, ένδειξη του ζωδιακού του συμβολισμού! Ακόμα και μεταγενέστεροι δημιουργοί περιέγραψαν συμβολικά τον Οδυσσέα ως το «Κριάρι» των Αχαιών, για παράδειγμα στον «Αίαντα» του Σοφοκλή ο ομώνυμος ήρωας, μέσα στη μανία της τρέλας του, στη θέα ενός κριαριού νομίζει ότι βλέπει τον Οδυσσέα! Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ο βασιλιάς Πρίαμος παρατηρεί στην Γ ραψωδία της Ιλιάδας ότι ο Οδυσσέας είχε όψη «μαινόμενου», οργισμένη όψη που έδινε την εντύπωση παράφρονος και που ερχόταν σε αντίθεση με το ευφυές πνεύμα του (Γ 220)!

Κύρια χαρακτηριστικά του ήρωα είναι η τόλμη («γιατί πάντα στις φρένες του η ψυχή τόλμαγε», Κ 232), ο συνδυασμός ορμητικότητας και φρόνησης, η καρτερικότητα – ειδικά στην Οδύσσεια – χάρη στην οποία «μένει ανδρεία η ψυχή του σε όλους τους πόνους» (Κ 245), η αρχηγική φύση (Α 311, Ι 192, 657) και οι παρορμητικές πρωτοβουλίες σε δύσκολες περιστάσεις (Β 182, Ι 223, δ 284-291). Είναι αυτός που αναλαμβάνει τις δυσκολότερες αποστολές με την υψηλότερη αδρεναλίνη ενώ περιγράφεται και ως δεινός κατάσκοπος! Στην δ της Οδύσσειας (245) η Ελένη εξιστορεί το τολμηρότατο κατόρθωμα του Οδυσσέα, όταν εκείνος μεταμφιέστηκε σε ζητιάνο και εισήλθε μυστικά στην Τροία φανερώνοντας σε εκείνη τα σχέδια των Αχαιών και σκοτώνοντας πολλούς Τρώες. Παρόμοιο κατόρθωμα πέτυχε και προς το τέλος του πολέμου όταν εισήλθε πάλι στην Τροία μαζί με τον Διομήδη προκειμένου να κλέψουν το Παλλάδιον, το ιερό ξόανο της Αθηνάς, δίχως το οποίο δεν μπορούσε να αλωθεί η Τροία. Σπουδαίο κατόρθωμα του ήρωα περιγράφεται και στο δεύτερο μισό της Κ ραψωδίας όπου πάλι μαζί με τον Διομήδη διείσδυσε μυστικά στο φυλάκιο των Θρακών σκοτώνοντας πολλούς Θράκες και κλέβοντας τα θεϊκά άλογα του βασιλιά Ρήσου. Σ’ αυτό το σημείο περιγράφεται έξοχα η προνοητικότητα και η πονηριά του Οδυσσέα, τόσο στην κλασική ψυχολογική μέθοδο ανάκρισης του "καλού μπάτσου-κακού μπάτσου" προς τον αιχμάλωτο Δόλωνα ώστε να ομολογήσει όσα ξέρει (Κ 383) όσο και στον τρόπο που καθοδηγεί τον οιστρώδη Διομήδη για το πώς να δράσει (Κ 341, 477).

Στο πεδίο της μάχης ο Οδυσσέας φαίνεται σχετικά συχνά χωρίς όμως να ανήκει στους κυριότερους πρωταγωνιστές. Εκεί που πρωταγωνιστεί είναι στις διαβουλεύσεις των Αχαιών. Οι ομιλίες και οι συμβουλές του (Γ 202) είναι πάντα οι ωφελιμότερες μαζί με εκείνες του Νέστορα, οι σκέψεις του περιγράφονται «πυκνές» και ο λόγος του μαγνητίζει όσους τον ακούν (Γ 221-224). Όλο το ομηρικό σύμπαν εξάλλου γνωρίζει ότι η θεά Αθηνά (θεά της πολεμικής φρόνησης και Ολύμπια κυβερνήτης του Κριού), στέκει πάντα δίπλα του και τον βοηθάει στις κρίσιμες περιστάσεις (Ψ 783, γ 222). Ακόμα και σε επεισόδια πριν τον πόλεμο της Τροίας φαίνεται η παρασκηνιακή επιρροή του Λαερτιάδη, καθώς εκείνος ήταν που είχε πείσει τον πατέρα της Ελένης να δεσμεύσει όλους τους ήρωες με όρκο να υπερασπιστούν την κόρη του, καθώς και αυτός που με την πανουργία του φανέρωσε τον νεαρό Αχιλλέα που είχε ντυθεί με γυναικεία ρούχα για να αποφύγει τον πόλεμο.

Η αποθέωση όμως του ήρωα είναι φυσικά στην Οδύσσεια όπου περιγράφεται έξοχα το αρχέτυπο του Κριού: είναι o δραστήριος και ακαταπόνητος μοναχικός ήρωας που δεν μένει ποτέ για πολύ στο ίδιο μέρος – ακόμα και η επιστροφή του στην Ιθάκη ακολουθείται από νέα αναχώρηση για νέες περιπέτειες ώστε να εξιλεωθεί στον Ποσειδώνα. Ο Ποιητής υμνεί τις αρχηγικές αρετές και την εξέχουσα προσωπικότητα του «καστροπορθητή» ήρωα, τη γοητεία και την πειθώ του λόγου, την τόλμη του να μη διστάζει προ κανενός εμποδίου και καμίας κακοδαιμονίας και την ικανότητά του να καταβάλλει χάρη στον νου ισχυρότερους αντιπάλους και να υπερβαίνει εμπόδια φαινομενικά απροσπέλαστα! Σύμφωνα με την εσωτερική αστρολογία «ο Κριός είναι το ζώδιο δια του οποίου η πρώτη ακτίνα της Θέλησης ή Δύναμης φθάνει στην πλανητική μας ζωή» (Alice Bailey, Εσωτερική Αστρολογία, 91), σύμφωνα δε με την παραδοσιακή αστρολογία ο Ήλιος – η εκδηλωμένη Θέληση – βρίσκεται σε έξαρση στο πύρινο ζώδιο του Κριού, ενώ ο θυμοειδής ¶ρης είναι ο κυβερνήτης του. Μέσα λοιπόν από τις πύρινες διεργασίες της μάχης και του πολέμου ο Οδυσσέας αντιμετωπίζει κάθε πιθανή εμπειρία και κίνδυνο, καταφέρνοντας να μείνει ζωντανός, αν και με πολλές απώλειες, λόγω του ότι σαν ανώτερος τύπου Κριού κατορθώνει να υποτάξει το κατώτερο θυμοειδές μέρος της ψυχής που πρεσβεύει ο θεός ¶ρης (άλογος θυμός) στο ανώτερο λογιστικό που πρεσβεύει η θεά Αθηνά (αυτοέλεγχος, φρόνηση, έγκαιρη πρωτοβουλία και δράση).

Η μεταομηρική, ωστόσο, φήμη του Οδυσσέα φαίνεται πως δεν έτυχε ιδιαίτερης εξιδανίκευσης, μάλλον λόγω της ροπής του ήρωα στην εξαπάτηση γι’ αυτό και οι Αθηναίοι προτιμούσαν να εξυμνούν ηθικότερους ήρωες, όπως ο Αχιλλέας και ο Αίας. Στον Βιργίλιο (Αινειάδα, 2ο βιβλίο, 7, 81-164) αναφέρεται η σκληρότητα και η ραδιουργία του χαρακτήρα του, ενώ στον σοφόκλειο Φιλοκτήτη παρουσιάζεται ως ο άνθρωπος για τις βρώμικες δουλειές, δολοπλόκος χαρακτήρας για τον οποίο κανένα μέσο και καμία πανουργία δεν είναι αρκετά ανήθικα προκειμένου να πετύχει τον σκοπό του. Ο ίδιος ο Όμηρος τον αποκαλεί «δολερό» και «κερδοσκόπο» (Δ 339), συμπληρώνοντας ότι «γνώριζε όλους τους δόλους» και ήταν «γεμάτος τεχνάσματα» (Γ 202), ενώ ο ίδιος ο ήρωας αποκαλύπτεται στους Φαίακες λέγοντας «είμαι ο Οδυσσέας, του Λαέρτη ο υιός, που ξέρουν όλοι οι άνθρωποι τα τεχνάσματά μου, κι η δόξα μου στον ουρανό ανεβαίνει» (ι 19-20). Ο Οδυσσέας ήταν εξάλλου εκείνος που εξαρχής συμβούλευε τους Αχαιούς να δοκιμάσουν να αλώσουν την Τροία με δόλο και όχι με πόλεμο. Παρά όμως τα αρνητικά του χαρακτήρα του εκείνος ήταν τελικά που αναδείχτηκε ως ο «εκλεκτός» ήρωας του Τρωικού Πολέμου, λόγω του ότι δεν επιθύμησε τη δόξα παραπάνω απ’ όσο έπρεπε αλλά και λόγω της μεγάλης φρόνησης που επέδειξε σε κομβικά σημεία του πολέμου. Σε αντίθεση πάντως με ό,τι πιστεύεται, το τέχνασμα του Δούρειου Ίππου δεν ήταν δικής του επινόησης αλλά του ήρωα Επειού που κατασκεύασε το ξύλινο άλογο με τη βοήθεια της Αθηνάς (θ 510-512). Ο Οδυσσέας ήταν αυτός που ανέλαβε την ηγεσία του εγχειρήματος, οδηγώντας το άλογο έξω από τα τείχη της Τροίας και ανοιγοκλείνοντας την πόρτα του. Ήταν επίσης αυτός που κατά την κρισιμότερη στιγμή της μυστικής αποστολής γλίτωσε τους Αχαιούς από τον όλεθρο, αποτρέποντας το να προδοθούν από τις φωνές τους μέσα στο κούφιο άλογο, όντας όλοι παραπλανημένοι από την εγγαστρίμυθη μαγική επίκληση της κατεχόμενης από κάποια θεότητα Ελένης (δ 284).

Κλείνοντας, ας τονιστεί κάτι σημαντικό σχετικά με το αρχέτυπο του «πολύμήχανου» άνδρα που περιγράφεται τόσο εξαιρετικά στην Οδύσσεια. Οι συνήθεις σύγχρονες αναλύσεις γύρω από το ζώδιο του Κριού εστιάζουν περισσότερο στην παρορμητική και θυμοειδή φύση του ζωδίου, παραλείποντας το γεγονός ότι ο Κριός αντιστοιχεί στο κεφάλι, άρα και στον εγκέφαλο, χωρίς δηλαδή να τονίζουν την εξαιρετική νοητική δυναμική του εν λόγω ζωδίου, του μεγάλου πρωτεργάτη, εκκινητή και υποκινητή του ζωδιακού, που συχνά -και ενδεχομένως και εν αγνοία του- θεμελιώνει καταστάσεις και καθοδηγεί τους άλλους προς μία κατεύθυνση.
Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά του ήρωα Οδυσσέα είναι η ικανότητά του να επινοεί στιγμιαία ψεύτικες ταυτότητες πλάθοντας ολόκληρες ιστορίες για το ποιος τάχα είναι και από πού κατάγεται. Η Alice Bayley στην Εσωτερική Αστρολογία υποδεικνύει εξαιρετικά εύστοχα τον πλανήτη Ερμή ως εσωτερικό κυβερνήτη του Κριού, παρατήρηση που επιβεβαιώνεται και από την αρχετυπική επινοητικότητα και πειθώ στον λόγο του Οδυσσέα-Κριού. Επίσης το αρχαίο επίθετο «πολύτροπος» αποδίδεται εκτός από τον Οδυσσέα και στον θεό Ερμή, στον ομηρικό ύμνο προς αυτόν. Η μεταξύ τους σχέση φαίνεται και από την παράδοση που θέλει τον Οδυσσέα να κατάγεται από τον πανούργο Σίσυφο, δηλαδή από το γένος του θεού Ερμή. Επίσης ο κριός ήταν αρχαίο σύμβολο του ποιμενικού Ερμή, εξ ου και ο «κριοφόρος Ερμής», αρχετυπικός συμβολισμός που μεταφέρθηκε στη χριστιανική τέχνη με την αυτοαναφορά και μετέπειτα απεικόνιση του Ιησού ως «καλού ποιμένα».

[Κώστας]

ΤΟΞΟΤΗΣ


Ολοκληρώνουμε την ανάλυση των Ηρώων που αντιστοιχούν στο στοιχείο της Φωτιάς με τον εκπρόσωπο του ζωδίου του Τοξότη.

[Κώστας]

«Αυτόν τον πελώριο άνδρα ονόμασέ μου, ποιος είναι αυτός ο Αχαιός άνδρας ο ωραίος και μέγας; Στην κεφαλή και μείζονες άλλοι είναι, ωραίο όμως εγώ έτσι άλλον δεν είδα με τους οφθαλμούς, ούτε τόσο σεβάσμιο, γιατί σε βασιλιά άνδρα μοιάζει.
Σ’ αυτόν η Ελένη απάντησε, η θεϊκή γυναίκα, αυτός είναι ο Ατρείδης ο ευρυκράτης Αγαμέμνων, αμφότερα, βασιλεύς αγαθός και κρατερός αιχμομάχος».

Ιλιάς, Γ 166-179

«Ποιός δεν γνωρίζει άραγε ότι η επιείκια και η καλοσύνη, η ευγένεια
στους τρόπους, η λαμπρότητα του βασιλικού αίματος, η μεγαλοπρέπεια
στις δημόσιες λειτουργίες, το μεγάλο εύρος επιρροής και η εξουσία
πάνω σε πολλούς...ότι όλα αυτά δεν απορρέουν από το ευεργετικό
αστέρι του Δία?».

Γαλιλαίος

[Κώστας]

Τα αρχετυπικά χαρακτηριστικά του Τοξότη είναι η μαγνητική προσωπικότητα, ο ενθουσιώδης ζήλος για την περάτωση ενός μεγάλου στόχου, η επεκτατικότητα, η ανώτερη γνώση και διδασκαλία, η διαίσθηση, η υπέρμετρη αισιοδοξία, η αστάθεια, η επιπολαιότητα και η πλεονεξία. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά συνοψίζονται με εξαιρετικό τρόπο στη μορφή του αρχιστράτηγου των Ελλήνων, του βασιλιά Αγαμέμνονα, ο οποίος αποτελεί το ομηρικό πρότυπο του Τοξότη.

Ο ιστορικός Θουκυδίδης αναγνώριζε τον Αγαμέμνονα ως ιστορικό πρόσωπο, σημειώνοντας ότι ο θρυλικός ηγεμόνας των Μυκηνών ένωσε όλους τους Έλληνες δια της ισχύος – διότι υπερείχε στη δύναμη από τους υπόλοιπους βασιλιάδες – συγκεντρώνοντας την μεγαλύτερη ναυτική εκστρατεία της εποχής εναντίον της Τροίας (από το πλεόνασμα μάλιστα του στόλου του, ο Αγαμέμνονας, σύμφωνα με τον Όμηρο, έδωσε 60 καράβια στους Αρκάδες).

Λόγω του εκτεταμένου κράτους και της ευρείας πολιτικής και στρατιωτικής επιρροής του ο Αγαμέμνων αποκαλείται σε πολλά σημεία της Ιλιάδας «ευρύ κρείων» (πχ. Α 102, Α 355, Α 411, Γ 178) – στη μετάφραση του Κώστα Δούκα «ευρυκράτης – με το επίθετο κρείων να είναι συνώνυμο του άρχων. Χαρακτήρας φύσει φιλόδοξος και μαγνητικός, ο Αγαμέμνων στοχεύει στη μεγάλη επέκταση στην Ανατολή και επιδιώκει με μεγάλη επιμονή την εκπόρθηση της Τροίας την οποία και κατάφερε μετά από αγώνες δέκα ετών. Ο Πλάτωνας σημειώνει στον Κρατύλο (395b) ότι η επιμονή του ήρωα στον στόχο της άλωσης της Τροίας φαίνεται από το όνομά του, διότι «αγαστός κατά την επιμονή ούτος ο ανήρ ενσημαίνει το όνομα Αγαμέμνων». Επίσης η παροιμιακή αρχαία φράση «αγαμεμνόνεια φρέατα» σήμαινε τα μεγάλα έργα κοινής ωφέλειας και αναφερόταν στον βασιλιά Αγαμέμνονα, ο οποίος λέγεται πως είχε κατασκευάσει πολλά φρέατα στην Αυλίδα και στη λοιπή Ελλάδα.

Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ο κυβερνήτης του Τοξότη, ο Δίας (μακράν ο μεγαλύτερος πλανήτης ο οποίος και διαθέτει μία τεράστια μαγνητόσφαιρα), σχετίζεται αστρολογικά με την έννοια της επέκτασης και της διευρυμένης επιρροής. ενώ από τα αρχαία χρόνια είχε θεωρηθεί ως ο πλανήτης των βασιλιάδων. Οι δε αποσυμβολισμοί του περίφημου ζωδιακού του Glastonbury, όπως θα δούμε και παρακάτω, έχουν συσχετίσει τον Τοξότη με τον βασιλιά Αρθούρο, τον βασιλιά των Ιπποτών του Κάμελοτ, όπως αντίστοιχα τον σερ Λάνσελοτ, τον γενναιότερο των ιπποτών, με το ζώδιο του Λέοντα.

Στην Β ραψωδία (Β 483, 578-580) ο Όμηρος περιγράφει τον Αγαμέμνονα ντυμένο με εκτυφλωτικό χαλκό, διαπρεπή και όμοιο με τους θεούς, ενώ στην Γ ο Πρίαμος τον περιγράφει «πελώριο», με σεβάσμια όψη βασιλιά, «ωραίο και μέγα», ξεχωρίζοντας ανάμεσα στους Αχαιούς. Είναι «βασιλεύς αγαθός και κρατερός αιχμομάχος» συνδυάζοντας τη βασιλική σοφία με την πολεμική αρετή. Είναι «μέγας πάντων» (Α 78), «άναξ ανδρών» (Α 442, Τ 51, Τ 146) και «ποιμήν λαών» (Β 254, Δ 413) συγκεντρώνοντας την εξουσία ολόκληρου του στρατεύματος και όλων των βασιλιάδων των Αχαιών που «τον τιμούσαν σαν θεό» (Κ 33) όντας ο κάτοχος του βασιλικού σκήπτρου που είχε φτιάξει ο Ήφαιστος αρχικά για τον ίδιο τον Δία! (B 100-108).
Στην τέταρτη ραψωδία (230-415) ο Ατρείδης ξεδιπλώνει τις εμψυχωτικές και καθοδηγητικές του αρετές παρακινώντας τον κάθε ήρωα με διαφορετικό κάθε φορά τρόπο και ανάλογα με το ήθος του καθενός, ενώ στην αρχή της Λ δείχνει και την πολεμική του αρετή, ηγούμενος των Αχαιών και αριστεύοντας στη μάχη. Η τεράστια επιρροή του στους Δαναούς φαίνεται καθαρά στο τέχνασμα της Β ραψωδίας (Β 110-141) όπου θέλοντας να ελέγξει το ηθικό του στρατεύματος εξαγγέλλει παραπλανητικό λόγο πείθοντάς τους να εγκαταλείψουν εσπευσμένα την Τροία. Φαίνεται επίσης να έχει μία ιδιαίτερη σχέση με το Θείο. Στην αρχή του έπους ο Όμηρος τονίζει πόσο τον αγαπάει ο Ζευς, ωστόσο οι συμβουλές που του στέλνει με τον θεό Όνειρο (Β 23-34) είναι παραπλανητικές, δίνοντάς του ψεύτικη υπόσχεση ότι θα αλώσει την Τροία την επόμενη κιόλας ημέρα! Ο Αγαμέμνων συγκαλεί βουλή των ενδόξων γερόντων στην οποία περιγράφει το θεόσταλτο όνειρο και ο σοφός Νέστορας αμέσως επιβεβαιώνει ότι ο διοτρεφής βασιλιάς είναι ο μόνος που θα μπορούσε να ισχυριστεί, χωρίς να ψεύδεται, πως η Θεότητα φανερώθηκε στον ύπνο του δίνοντάς του τέτοια υπόσχεση (Β 80). Στη δύσκολη, όμως, ώρα της Ι ραψωδίας (I 27) ο συντετριμμένος Αγαμέμνων κατανοεί ότι ο Ζευς τον πλάνεψε, λιποψυχεί και ετοιμάζεται να προτρέψει, πραγματικά αυτήν τη φορά, τους Αχαιούς να εγκαταλείψουν την Τροία προκαλώντας την οργή του πεισματάρη Διομήδη. Την ίδια προτροπή ετοιμάζεται να κάνει και στην αρχή της Ξ (83) όταν και δέχεται τη θυμωμένη κριτική του ανυποχώρητου Οδυσσέα.

Τα έργα του βασιλιά Αγαμέμνονα, είτε θετικά είτε αρνητικά, έχουν πάντα μεγάλο αντίκτυπο και σε κομβικά σημεία του έργου τον βλέπουμε να ενεργεί απερίσκεπτα. Το λάθος του στην Αυλίδα να τοξεύσει το ιερό ελάφι της Αρτέμιδος ήταν και ο λόγος που ακινητοποιήθηκε το στράτευμα, αναγκαζόμενος να εξιλεωθεί στη θεά με τον γνωστό σκληρό τρόπο (ο Όμηρος, πάντως, δεν διηγείται πουθενά την ανθρωποθυσία της Ιφιγένειας, αντιθέτως αναφέρει το όνομα της εν ζωή κόρης του Αγαμέμνονα «Ιφιάνασσας» (Ι 287) την οποία οι περισσότεροι μελετητές ταυτίζουν με την Ιφιγένεια).
Το μεγάλο κακό της Α ραψωδίας οφείλεται επίσης σε φταίξιμο του Ατρείδη. Ορθώς του καταλογίζεται από τον Κάλχα η ασέβεια προς τον ιερέα Χρύση (Α 26-32), ενώ στη συνέχεια, τυφλωμένος από τη θεά ¶τη (Τ 91) επιτίθεται με παιδαριώδη τρόπο στον Αχιλλέα προσβάλλοντάς τον και αρπάζοντάς του τη Βρησιίδα (Α 137). Ο Αχιλλέας ετοιμάζεται να του επιτεθεί, αλλά χάρη στη θεά Αθηνά, δηλαδή τη Φρόνηση, ανακτά την ψυχραιμία του και αρκείται να υβρίσει τον Αγαμέμνονα για την πλεονεξία, την υπεροψία και το πάθος του ποτού (Α 122, Α 205, Α 225). Αξίζει να σημειωθεί ότι η καταστροφική έριδα του Αγαμέμνονα με τον Αχιλλέα για χάρη της Βρισηίδας, οι ολέθριες συνέπειές της για τους Αχαιούς καθώς και η ζωδιακή αντιστοιχία των δύο ηρώων, φαίνεται να μεταφέρθηκαν σχεδόν αυτούσιες στον μεσαιωνικό κέλτικο μύθο του Κάμελοτ και των Ιπποτών της Στρογγυλής Τραπέζης. Σύμφωνα με τον αποσυμβολισμό του ζωδιακού του Glastonbury από την Katherine Maltwood, ο βασιλιάς Αρθούρος αντιστοιχεί στο ζώδιο του Τοξότη, ενώ ο γενναιότερος των ιπποτών σερ Λάνσελοτ αντιστοιχεί στον Λέοντα. Οι δύο ήρωες ήρθαν σε μεγάλη ρήξη για χάρη της λαίδης Γκουίνεβιρ προκαλώντας την πτώση του βασιλείου και την αναζήτηση του ιερού Γκράαλ.

Από την ανάλυση του ομηρικού Αγαμέμνονα προκύπτει πως δεν είναι τυχαίο που ο μυθικός Κένταυρος, μισός άνθρωπος μισός άλογο, ήταν το αρχαίο σύμβολο του Τοξότη, του ζωδίου που αρχετυπικά συνδυάζει το φωτισμένο πνεύμα με το άλογο πάθος! Διότι από τη μία μυθολογείται ο κένταυρος Χείρων -το αρχέτυπο του ανώτερου τύπου Τοξότη- του παντογνώστη και φωτισμένου μέντορα των ηρώων, και από την άλλη οι άκρατοι Κένταυροι, η κατώτερη όψη του ζωδίου, οι οποίοι περιγράφονται να χάνουν κάθε μέτρο υπό την επήρεια της μέθης και να αρπάζουν οτιδήποτε επιθυμήσουν. Σύμφωνα δε με τον Ηράκλειτο τον Αλληγοριστή, οι δοκιμασίες που αντιμετώπισε ο Οδυσσέας στο ταξίδι του συμβολίζουν τους ανθρώπινους πειρασμούς και τις κακίες που πρέπει να υπερνικηθούν (Ομηρικά Προβλήματα, 70. 2). Οι γιγαντιαίες Σκύλλα και Χάρυβδη αποτέλεσαν τον ένατο σταθμό του ήρωα, αντιστοιχούν στο ζώδιο του Τοξότη και σύμφωνα με τον Ηράκλειτο αλλά και αρχαιότερους ερμηνευτές αλληγορούν η μεν πρώτη την ανθρώπινη αρπακτικότητα και απληστία, η δε Χάρυβδη την δαπανηρή ασωτία και την ακόρεστη μέθη, τα αρχετυπικά αμαρτήματα του ενάτου στη σειρά ζωδίου (70. 10-12).


Από τις παραπάνω λοιπόν αναλύσεις παρατηρείται πως οι τρεις επιδραστικότεροι ήρωες των Αχαιών αντιστοιχούν στα ζώδια της Φωτιάς. Οι Πυθαγόρειοι έλεγαν ότι «τα πυρώδη σώματα είναι τα πιο κινητικά και αυτά που γεννούν όλα τ’ άλλα», ενώ κατά τον Πλάτωνα υπάρχουν διαφορετικά είδη πυρός (Τίμαιος, 58c). Σύμφωνα με την αστρολογική παράδοση τα πύρινα ζώδια είναι τριών ειδών: το ευμετάβλητο (Τοξότης), το παρορμητικό (Κριός) και το σταθερό (Λέων). Στην περίπτωση της Ιλιάδας, ο ευμετάβλητος Αγαμέμνων, σύμβολο μεγάλου οράματος και επεκτατικότητας, ήταν αυτός που ένωσε και κατηύθυνε τους Αχαιούς προς την Τροία, αλλά και αυτός που τους δίχασε με τις ενέργειές του, αρχετυπικό σύμβολο ζεύξης και διαίρεσης, βασιλικής αρετής και ύβρεως. Ο Οδυσσέας, σύμβολο στρατηγικής σκέψης και επιδραστικής παρέμβασης, αντιστοιχεί στην παρορμητική ιδιότητα της φωτιάς, ενώ ο Αχιλλέας συμβολίζει το σταθερά εστιασμένο και τέλεια εκδηλωμένο πυρ που ανάγεται σε πανίσχυρη ηλιακή δύναμη, εξίσου ζωογόνα και καταστρεπτική!

[Κώστας]

ΑΗΡ

Συνεχίζουμε το παρόν θέμα με το στοιχείο του Αέρα και την παρουσίαση των εκπροσώπων των αστρολογικών Διδύμων της Ιλιάδας, η οποία μας δίνει και την ευκαιρία να αναφέρουμε μία σειρά από άγνωστες πληροφορίες γύρω από την ευρύτερη αλληγορική αστρολογία των αρχαίων Μύθων.