Τα Ελευσίνια Μυστήρια

[kdimelis]

Τα Ελευσίνια Μυστήρια είναι κατά τους υπολογισμούς μου, πολύ αρχαιότερα από όσο τα υπολογίζουν. Είναι Δραβινιακής προέλευσης και κατά συνεπεία προαιγυπτιακά και προμινωικά. Αυτό άλλωστε φανερώνεται από το όνομα της Μητέρας Δήμητρας. Η Δημήτηρ είναι η ίδια η γη, η τροφός και μητέρα όλων των όντων. Μπορούμε να πούμε πώς ετυμολογείται ως εξής: Περί του δα. Δηλαδή γη από τους Δωριείς. Μπορούμε να τα βρούμε στα σχόλια του Αισχύλου στον Προμηθέα και στη σελίδα 568. Επίσης ταιριάζει και το όνομα Δηώ που φέρνει πάρα πολλές φορές η Θεά Δήμητρα.

Ακόμα η Δήμητρα συμβολίζει την αιώνια Πρωτοδύναμη της Δημιουργίας, που υπάρχει παντού και που κάτω από την μυστηριώδη επιρροή της, λαβαίνει χώρα η ανάσταση των καρπών και η επαναφορά από του θανάτου στη ζωή των σπόρων. Εις την Δωδώνην όταν οι ιέρειες του Πελασγικού Δία, οι γνωστές Πελειάδες, έψαλλαν, επαναλάμβαναν σαν επωδό τη φράση. «Γα καρπούς ανίει, διό κλήζετε ματέρα Γαίαν». Αυτά τα αναφέρει ο Παυσανίας. Χ, 12, 10. Η έννοια και μόνον από τις λέξεις βγαίνει μόνη της. Πρόκειται για την αποκλειστική δύναμη της μετατροπής του θανάτου σε ΖΏΗ.

Πολλοί μύθοι υπήρχαν στην αρχαιότητα για τη Δήμητρα και τον Ποσειδώνα. Ένας απ' αυτούς έλεγε πως ο Ποσειδώνας πήρε τη μορφή αλόγου και συνευρέθηκε με τη Θεά Δήμητρα. Αυτή συνέλαβε ακούσια και γέννησε μια κόρη που την ονόμασε Δέσποινα. Αυτό το όνομα ταιριάζει όπως θα δείτε με ένα όνομα της Σανσκριτικής γλώσσας. Είναι το γυναικείο όνομα Δασαπατνί. Αυτό όμως το όνομα σημαίνει Κυρία (επί υπηρετριών - δούλων). Ήταν το πρώτο όνομα της Περσεφόνης. Βγήκε από την ένωση του υγρού στοιχείου (Ποσειδώνας) με την ίδια τη γη (Δημήτηρ) και από την ένωση αυτή γεννήθηκε η Δέσποινα η η Κυρία η το έμβιο ον.
Ακόμα έλεγαν πως από την ένωση αυτή έγινε ο ίππος Αρείων (βλέπε Παυσ. VIII. 42). Εδώ το άλογο συμβολίζει τα προϊόντα δίχως νου και νόηση, που είναι τόσο απαραίτητα για τη ζήση των έλλογων όντων, όπως της Δασαπατνί.

Ακόμα η Δασαπατνί, θεωρείται και βασίλισσα του Άδη, πράγμα που συνέβηκε με την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα - Άδη ο οποίος και την ανακήρυξε βασίλισσα του. Αυτή είναι η Πελασγική και ίσως η προπελασγική πλευρά, αφού μέσα στην προομηρική γλώσσα συναντούμε τις ονομασίες της Μεγάλης Μητέρας Δήμητρας.

Όταν τα Πρωτόλεια προ του θερισμού η και κατά τη διάρκεια του, τα προσέφεραν στη Θεά Δήμητρα, γιόρταζαν τη μεγάλη γιορτή των Αλοών, που βγαίνει από τα αλώνια όπου αλωνιζόταν το στάρι. Τη μεγάλη αυτή γιορτή της Δήμητρας την έλεγαν και Θαλύσια, που τόσο όμορφα μας την παρουσιάζει ο Θεόκριτος στο έβδομο ειδύλλιο. Ύστερα η λέξη Τριπτόλεμος, σημαίνει στη ρίζα της η καλλιέργεια της γης και μάλιστα σιτοκαλλιέργεια. Αυτό βγαίνει από τον Ησίοδο στα «Έργα και Ημέραι» (σελίδα 462). Ακόμη και στη Θεογονία του 971 γράφεται «...νειώ ενί τριπόλω».

Ό Τριπτόλεμος ήταν γιος του Δισαύλου η Διαύλου, δηλαδή του διπλού αυλακιού που τον φτιάχνει το βόδι όταν αροτριώνει τον αγρό... Ακόμα ξέρουμε πολύ καλά, πως ο πρώτος που μυήθηκε στα Ελευσίνια Μυστήρια, ήταν ο Βασιλιάς Τριπτόλεμος, που ήταν και κατά τάξη ο πρώτος ιεροφάντης στα μυστήρια της Ελευσίνας. Ή εσωτερική τοποθέτηση του Τριπτόλεμου ήταν η αρχική πίστη, πως αντιπροσώπευε το ευεργετικό πνεύμα (το δαιμόνιο του Σωκράτη). Μ' αυτό το πνεύμα, η αφθονία και ο πλούτος πάντοτε υπήρξε στην καλλιέργεια των Δημητριακών και ιδιαίτερα του σίτου. Συνήθως ο Τριπτόλεμος, φεύγει με πτερωτό άρμα που το τραβούν τα φίδια. Τα φίδια είναι δεμένα. Τα φίδια δηλαδή η σοφία συνοδεύει τη γη.

Το χαμένο έργο του Σοφοκλή διηγιόταν τα ταξίδια του Τριπτόλεμου και τη διδασκαλία του για τη σπορά και καλλιέργεια του σίτου. Εύκολα βλέπουμε τη μύηση που αφορούσε την πτώση των ψυχών και την σάρκωση τους μέσα στο σύμπαν, Γη, όπως ακριβώς ο σπορέας στέλνει μέσα στους διαύλους τους σπόρους, για να πεθάνουν και να αναστηθούν με πολλαπλότητα, αφθονία, πλούτο, αύξηση και παροχή ζωής στα όντα. Αφού επανήλθε στη χώρα του, ίδρυσε τη πόλη της Ελευσίνας και τη λατρεία των Μεγάλων Θεαινών Δήμητρας και Περσεφόνης.

Ό φιλόσοφος Ξενοκράτης έγραψε πως ο πρώτος ερμηνευτής των θείων νόμων υπήρξε ο Τριπτόλεμος. Εδώ υπάρχει ένας αιώνιος συμβολισμός, που ήταν γραμμένος σε μαρμάρινες πλάκες και τις οποίες κουβαλούσαν στα Θεσμοφόρια, την πιο γνήσια αρχαία Ελληνική αποκλειστικά γυναικεία γιορτή. Διάβαζαν το περιεχόμενο τους μόνο στα Ελευσίνια. Φαίνεται πως μόνον την πάνω πάνω σειρά κάθε πλάκας διάβαζε ο αναγνώστης βοηθός του ιεροφάντη την προτελευταία μέρα της Ελευσίνιας μύησης. Την αποκαλύπτω. «Τίμα τους γονείς σου. Πρόσφερε στους Θεούς τα πρωτόλεια των καρπών της γης. Μη βλάπτεις τα ζώα.». Φαίνεται καθαρά ο συμβολισμός των τριών αυτών εντολών, που μας αναφέρει ο Ξενοκράτης... (Βλέπε πορφύριον DE ABSTIN, IV, 22 και συνέχεια).

Η κόρη ονομάζεται Περσεφόνη. Ό Ησίοδος πρώτος έξω από τα Ελευσίνια Μυστήρια, αποκαλύπτει την αρπαγή της κόρης από τον Θεό του Άδη Πλούτωνα. Ό Όμηρος μας λέγει πως ο καταχθόνιος Δίας, μοιράζεται το κράτος των υποχθόνιων σκιών με την Περσεφόνη. (Ιλιάδα ι, 457. Οδυσ. 4 491, 505). Κανένα όμως υπαινιγμό, πως ήταν κόρη της Θεάς Δήμητρας. Γιατί αυτό; Πιστεύω πως η πρέπουσα εχεμύθεια και ο σεβασμός στο Ελευσίνιο Δόγμα, επέβαλλαν στον Όμηρο να αυτοσυγκρατηθεί. Αντίθετα ο μεταγενέστερος Ησίοδος, αποκαλύπτει πολλά για το γνωστό μας θέμα.

Άλλωστε είναι και η πρώτη πράξη στο όλο δράμα της μύησης. Είναι η αρπαγή της κόρης και ο κλαυθμός και ο οδυρμός της Μάνας. Ό Νάρκισσος ήταν η αιτία της παγίδας και αρπαγής της Περσεφόνης. Ό Σοφοκλής ονομάζει «μεγάλαιν Θεαίν αρχαίον στεφάνωμα», που συμβολίζει την ενέργεια η την Πρωτοενέργεια, που κατευθύνει τις μορφές στον κόσμο των φαινομένων. Ό Όμηρος στον ύμνο του προς Δήμητρα διασαλπίζει με τις εύστοχες φράσεις και λέξεις του το περιλαμβανόμενο μυστικό στην αρπαγή της Περσεφόνης. (Ύμν. Ομήρου εις Δήμητρα στ. 33 και συνέχεια). Η αρπαγή με αιτία τον Νάρκισσο, που αποκοιμίζει τα όντα, είναι η εκ προοιμίου απόκρυψη της Εσωτερικής διδασκαλίας της πτώσεως των ψυχών στην ύλη.

Η Δημήτηρ γίνεται ο ουράνιος τύπος της μητρικής θλίψης. Μετατρέπεται σε Μητροπατέρα, που χάνει τα παιδιά του σαν σαρκώνονται στην ύλη. Να η έννοια του ύμνου του Ομήρου προς την Δήμητρα. Ό Πλούταρχος μας γράφει πως οι Βοιωτοί τελούσαν προς τιμήν της γιορτή που θύμιζε το πένθος της Θεάς Δήμητρας για το χαμό της Κόρης της Περσεφόνης. Με λίγα λόγια η Δημήτηρ, αντιπροσώπευε την Ουράνια Μητέρα, γεννέτηρα των κόσμων και των όντων, που θλίβεται για τη πτώση και τη σάρκωση των παιδιών της στα χαμηλά αυτά διαμερίσματα τις Πανδημιουργίας.

Ό Αϊδωνεύς είναι ο άρπαγας της κόρης.

Πρόκειται για τον αιώνιο φύλακα της κάθε εμπειρίας - γνώσης, που ο Δίας συμφώνησε να πάρει την Περσεφόνη στα βάθη της δημιουργίας όπου τα υποχθόνια βασίλεια του και όπου η Κόρη θα βασίλευε... Την απελπισία της Δήμητρας διασκεδάζει με τα αστεία της η νεαρή Ιάμβη, που βρίσκεται στο παλάτι του βασιλιά Κελεού, όπου οι 4 κόρες του έφεραν την ταλαιπωρημένη Δήμητρα.

Ό πόνος από τη τραγωδία του χάμου της Κόρης έφτασε στα ψηλότερα σημεία, σαν η Θεά ορκίστηκε να σβήσει η ζωή πάνω στον πλανήτη μας, αν ο Αϊδωνέας -Πλούτωνας - Άδης δεν επέστρεφε την Κόρη της Περσεφόνη στα Ηλύσια Πεδία.

Ό παμπόνηρος Έρμης στάλθηκε από τον Δία να πείσει τον Άδη να γυρίσει πίσω στη Μάνα την αρπαγείσα Κόρη. Ακόμα επιστρατεύτηκε και η πανέξυπνη Θεά Ρέα, για να δαμάσει την πεισματάρα Δήμητρα. Όμως η Κόρη έφαγε ΚΟΚΚΟ ΡΟΙΑΣ. Αυτή η χρησιμοποίηση του κόκκου του ροδιού, συμβολίζει της πολλαπλότητας το μέλλον. Τα πάντα που γεννιούνται μέσα στη μορφή θα διαλυθούν - πεθάνουν και θα επανέλθουν και πάλι στην απελευθέρωση και πάλι θα γυρίσουν μέσα στην ύλη. Το φθινόπωρο οι σπόροι πέφτουν στο έδαφος πολλές φορές με τη φροντίδα του ανθρώπου για να κατέβουν χαμηλότερα τον χειμώνα και να εδραιωθούν εκεί, όπως η Περσεφόνη τραβήχτηκε από τον Άδη...

Ενώνει λοιπόν ο σπόρος, το σύμβολο τούτο της καταχθόνιας ζωής, τα άνω με τα κάτω και συμβολίζει, πως όποιος έφαγε σπόρο ροδιού, θα μένει υποχρεωμένος να κατοικεί στα έγκατα και να ανέρχεται απ' εκεί όταν το πλήρωμα του νόμου φτάσει και όταν έχει πια συντελεσθεί το Θείο Γεγονός. Γίνεται η ένωση των Θείων συζύγων μέσα στο βάθος της Δημιουργίας όπου τα υποχθόνια συμβάλλουν στην εμπειρία των ψυχών, που σπέρνονται από τον πλάστη μέσα στις διαστάσεις.

Ούτε ο Όμηρος μα ούτε και ο Ησίοδος μας μιλούν για τα Ελευσίνια Μυστήρια. Αυτό σημαίνει την απαγόρευση που ίσχυε στην εποχή τους, να σχολιάσουν και να θίξουν τα δόγματα της Ορφικής αίρεσης. Χρησιμοποιούσαν στους υστερινούς καιρούς οι σχολιαστές με πολύ τακτ τη λέξη τελετή, που σήμαινε την εκτέλεση μιας θρησκευτικής πράξης. Αυτή η λέξη συμφωνούσε με την αρχαιότατη λέξη Όργιο, που σιγά - σιγά απορρίφθηκε γιατί σήμαινε αταξία και θορυβώδεις εκδηλώσεις. Στους παλιούς όμως καιρούς, ήταν «ΤΑ ΣΕΜΝΑ ΟΡΓΙΑ» όπου οι μυούμενοι μάθαιναν το όλο κύκλωμα της Ελευσίνιας Μύησης.

Επανέρχομαι στον Ομηρικό ύμνο προς τη Δήμητρα για να σας μεταδώσω την υπέρτατη θρησκευτική προσήλωση του ποιητή προς το αιώνιο Θείο, όπου εύκολα ο ερευνητής ανακαλύπτει πως ο Όμηρος γράφει για την αιώνια Μονάδα, αυτή που στην εξωστρεφική συμβολική της παρουσίαση, ήταν στην εποχή του η Δήμητρα. Αυτή την ύψιστη αλήθεια δίδασκαν τα Μικρά Μυστήρια κατά τον μήνα Ανθεστηρίωνα και τα Μεγάλα Μυστήρια κατά τον μήνα Βοηδρομιώνα.

Τα Μικρά Μυστήρια που γίνονταν στην Αθήνα, στο λόφο του Ιλισού, λέγονταν και Μυστήρια «Εν Άγραις» από το όνομα του λόφου. Σ' αυτά λάβαινε χώρα η προπαρασκευή για τα Μεγάλα Μυστήρια της Ελευσίνας. Μπορούμε να πούμε πως στα μικρά γίνονταν ο καθαρισμός των υποψηφίων για τα μέλλοντα να συμβούν στα μεγάλα. Να το μεγάλο ερώτημα. Πως γίνονταν η ηθική κάθαρση; Τι μέσα χρησιμοποιούσαν; Πως έπειθαν τους υποψήφιους τους για την αιωνιότητα του Θείου; Πως θα στερέωναν την πίστη για την αθανασία της ψυχής; Για μια ηθικοποίηση μιας ζωής μέσα στην παντοτινά άτακτη ανθρωποκοινωνία;

Ή γνώση των ιεροφαντών για τα αιώνια και οι αποκαλύψεις από τις εμπειρίες τους, έκαναν ώστε να σχηματίζεται η βεβαιότητα των υποψηφίων για την ανάγκη μιας κάθαρσης που θα κρατούσε διά βίου και θα οδηγούσε τον καθαρμένο προς την Ελευσίνια Μύηση. Ύστερα στα χρονικά όρια των Μεγάλων Μυστηρίων, η μεγαλύτερη μέρα των μυστών ήταν η μέρα του «Άλαδαι - μύσται» όπου κατέβαιναν από την Αθήνα στο Φάληρο κρατούντες από ένα γουρουνάκι και κολυμπούσαν μαζί του στο θαλασσινό νερό και καθαριζόταν ο άνθρωπος με το παχύδερμο.

Ό Ίακχος πότε λεγόταν αδελφός της Περσεφόνης και πότε άνδρας της, σύμφωνα με τα σχόλια των αμύητων. Μάλλον ο Ορφέας κόμισε στην Ελλάδα το όνομα η το χρησιμοποίησε στην αίρεση του. Είναι πολύ εύκολο να βρούμε την αρσενική Αρχή της εκδηλουμένης μορφικής παράστασης. Παρ' όλη τη συγγένεια του με τα δυο άλλα κύρια πρόσωπα των Ελευσινίων. Ποτέ δεν έφτασε ψηλά όπως η Δήμητρα και η Περσεφόνη.

Το ερώτημα αυτό πάντα μου γίνεται και με την ευκαιρία αυτή απαντώ. Ό Ορφέας σχημάτισε με την θηλυκή Αρχή την Αιώνια παράσταση της απορροής η της γέννησης των κόσμων, σε αντίθεση με τον Μωυσή που ακολούθησε την αρσενική Αρχή, στηριζόμενος στον Ιεχωβά η τον άρρενα. Έτσι ενώ κατά τον Σοφοκλή οδηγεί ο Ίακχος τον χορό των άστρων (βλέπε Αντιγόνη στρ. 1146) που εκπέμπουν φωτιά και προΐσταται των νυχτερινών εορτών και τραγουδιών, η αδελφή του η η γυναίκα του έχει αναλάβει την διακυβέρνηση των σκιών - ψυχών...

Ό Δεύτερος διευθυντής της Αλεξανδρινής Κατηχητικής Σχολής Κλήμης ο Αλεξανδρείας αναφέρει «το μυστικό δράμα» των Ελευσινίων Μυστηρίων η το δράμα των δυο Μεγάλων Θεαινών Μητέρας και Κόρης, Δήμητρας και Περσεφόνης. Το θλιβερό αυτό δράμα εύρισκε ΠΑΝΤΑ τη δέουσα απήχηση στις Ελληνικές ψυχές και συγκινούσε εκ βαθέων τους τότε προγόνους μας.

Κατά τη τραγική παράσταση της αναζήτησης της κόρης από την απαρηγόρητη Μητέρα, οι ήχοι του χαλκού από τα βάθη των καταβασίων, συνόδευαν τις σπαρακτικές φωνές της Δήμητρας και έμοιαζαν με τους θλιβερούς ήχους της τωρινής καμπάνας όταν πένθιμα στην ύπαιθρο αναγγέλει το θάνατο του αγαπημένου... Εδώ ο Απολλόδ. περιγράφει όπως και ο Θεόκρ. στο 11 ειδύλλιο του και στο στ. 36. Αυτή η στιγμή του χαμού της ψυχής δίνει στην Ουράνια γενετήρια Υπόσταση, τη συναισθηματική κατάσταση της. Αυτή τη σκηνή δίδασκε στα τελούμενα η Ελευσίνια Ιεραρχία με τον Μέγα Ιεροφάντη.

Ή άλλη στιγμή είναι της ανείπωτης χαράς της Μητέρας Δήμητρας, όταν υποδέχεται την απελευθερωμένη πια κόρη, Περσεφόνη. Εδώ πρέπει να σας αναφέρω, πως ο μύστης Πλούταρχος περιγράφει αυτή τη σωτηρία της ψυχής στο περί ψυχής έργο του, όπου στα αποσπάσματα 2 και 5 (εκ. DUBNER συλλογή DIODOT) ζωγραφίζει την ευτυχία της ανεύρεσης ή της απελευθέρωσης η της σωτηρίας της ψυχής από τα υποχθόνια. Η αμίμητη γραφίδα του Πλουτάρχου, εντυπωσιάζει και συγκινεί, όταν σ' αυτές τις παραγράφους πού είχα την τύχη να διαβάσω, αναφέρει ζωγραφιστά την απελευθέρωση της ψυχής και τη συγκίνηση των μυουμένων για το γεγονός. Πόσο θα ήθελαν και οι δικές τους ψυχές να απολυτρωθούν από τους κόσμους της μορφής.

Το Μέγα Μυστήριο της Ελευσίνιας Μύησης δεν υπάρχει για τον ερευνητή και για τον ευσεβή. Εύκολα διακρίνει τη μεγάλη αλήθεια, πάνω στην οποία βασιζόταν και πάντα βασίζεται η αιώνια αλήθεια της ύπαρξης του Υπέρτατου Γενάρχου των όντων και των κόσμων. Ακράδαντα πιστεύω πως η ιεροφαντοδιδασκαλία, αποσκοπούσε να μυήσει τους μυημένους στα της Δημιουργίας μυστικά. Τότε εν μέσω μεσονυκτίου, ανέτειλε ο ήλιος της δικαιοσύνης και το φως του τύφλωνε από την ένταση του τους μυούμενος. Ένα ζωντανό φως. Ένα φως ανέσπερο, που μέσα του γεννούσε λέξεις και υποθήκες, σ' εκείνους που κατά τη λάμψη του συναντούσε.

Τα πάντα φωτίζονταν και οι φλόγες του διαπερνούσαν τα καταβάσια και τους λίθινους τοίχους και φώτιζαν την περιοχή του ναού της Δήμητρας και των γύρω κήπων και υψωμάτων, όπου τα πλήθη και οι συγγενείς των μυουμένων, περίμεναν το σημείο, που θα επισφράγιζε την μύηση. Ό προαναφερθείς Κλήμης ο Αλεξανδρείας στο έργο του «Στρωματείς» (V 689 έκδοση POTTER) γράφει. «Μετά ταύτα δ' εστί τα μικρά μυστήρια διδασκαλίας τινά υπόθεσιν έχοντα και προπαρασκευής των μελλόντων, τα δε μεγάλα περί των συμπάντων ου μανθάνειν έτι υπολείπεται, εποπτεύειν δε και περινοείν την τε φύσιν και τα πράγματα».

23/5/2006
Απόσπασμα Διδασκαλίας
Εκ της πλουσιωτάτης παρακαταθήκης
Του Νικολάου Μαργιωρή

[berlioz]

κι όποιος θέλει να εμβαθύνει στο θέμα προτείνω το βιβλίο ''Τα Ελευσίνια Μυστήρια'' του συγγραφέα Paul Foucart εκδόσεις ΕΝΑΛΛΙΟΣ

[Χρυσάνθη Σπίγγου]

Ευχαριστούμε θερμότατα!

Μακάρι όλοι να διάβαζαν Ν. Μαργιωρή. Κωνσταντίνε εμπλούτισε μας και με ότι άλλο θεωρείς άξιο να ανοίξει τους ορίζοντες μας.

Και πάλι ευχαριστώ.

Καλό ξημέρωμα.

[Βασιλης Παπαδολιας]

Πολύ ενδιαφέρουσα η προσέγγιση και ειδική η ετυμολογία της Δέσποινας. Βέβαια για να πω και την αλήθεια υπάρχουν στη βιβλιογραφία και άλλες προσεγγίσεις σχετικά με την εσωτερική ερμηνεία των ελευσινίων μυστηρίων. Υπάρχει π.χ. η πραγματεία του Εδουάρδου Σουρέ που τη συνδέει με τη γέννηση της Τραγωδίας και ισχυρίζεται ότι η μύηση αφορούσε στην ουσία την προετοιμασία του ανθρώπου στη μετάβαση τη στιγμή του θανάτου στα ανώτερα πεδία, με σκοπό την αποφυγή της απώλειας της ψυχής του από τις αστρικές δυνάμεις που παραμονεύουν πάντα τη στιγμή της μετάβασης.

Υπάρχει και σχετική περίληψη - δημοσίευση που έχω κάνει στο παρελθόν σε άλλο ιστοχώρο, αν ενδιαφέρει τους αναγνώστες.