O Χείρωνας και η Πτώση. Το προπατορικό μας αμάρτημα με όρους συνείδησης

[Βασιλης Παπαδολιας]

Αναρωτηθήκατε ποτέ τι σημαίνει λάθος; Τι σημαίνει «έκανα λάθος»; Τι είναι αυτό που κρύβεται πίσω από την πρόταση αυτή, όταν τη λέμε στους συνανθρώπους μας ή σε ευρύτερο κοινό; Η πρόταση «έκανα λάθος» δηλώνει στην ουσία μία στιγμή αδυναμίας. Μία στιγμή απώλειας της προσοχής. Μία περίπτωση που μας ξέφυγαν κάποια δεδομένα ή βιαστήκαμε να αποφασίσουμε ή δεν αποφασίσαμε σωστά.

Στην ουσία η πρόταση μας λέει ότι τη στιγμή της απόφασης δεν ήμασταν «εκεί». Συγκεντρωμένοι και επικεντρωμένοι σε αυτό που είχαμε να κάνουμε. Στο εδώ και τώρα. Αντ’ αυτού ήμασταν σε έναν άλλο κόσμο, σκεφτόμασταν κάτι άλλο, βλέπαμε κάτι άλλο, κάναμε κάτι άλλο.

Το έκανα λάθος δηλαδή σημαίνει ότι εκείνη την ώρα δεν ήμασταν «συνειδητοί». Ήταν μια στιγμή που είχαμε εκπέσει πάλι σε αυτόματες δράσεις, στην πεπατημένη, στην ευκολία. Και εξαιτίας αυτής της έλλειψης προσοχής, κάναμε μία απροσεξία. Μικρή ή μεγάλη. Μικρή στη στιγμή, αλλά ίσως μεγάλη στο αποτέλεσμα. Μία στιγμή απροσεξίας άλλωστε μπορεί να προκαλέσει ένα σοβαρό οδικό ατύχημα. Ή να αφήσει ανοικτό ένα λάθος διακόπτη. Ή να παρασύρει κάποιον να πατήσει ένα λάθος κουμπί.

Πώς αντιμετωπίζουμε όμως την έννοια του λάθους; Τι κάνουμε συνήθως όταν μας επισημαίνουν το λάθος ή την απροσεξία μας; Το παραδεχόμαστε αμέσως ή προσπαθούμε να επιχειρηματολογήσουμε υπέρ του εαυτού μας; Μήπως προσπαθούμε να καλύψουμε το λάθος μας; Να ρίξουμε το φταίξιμο σε άλλον; Να κάνουμε υπερπροσπάθεια για να μη φανεί ότι τα κάναμε θάλασσα; Ή έχουμε το σθένος ψυχής να πούμε, ναι ρε αδερφέ, τα έκανα θάλασσα. Μπορώ να διορθώσω κάτι;

Η σχέση του ανθρώπου με τα λάθη του καθορίζεται κατά τη γνώμη μας από τη θέση του γενέθλιου Χείρωνα στο χάρτη. Αυτός είναι που καθορίζει ποιες είναι οι συνθήκες που συνήθως προκαλούν την απώλεια της συνείδησης. Ποιο είναι εκείνο το αίτημα που προσπαθούμε υπερβολικά να ικανοποιήσουμε και προκαλούμε την «ταύτιση», που λένε οι εσωτερικές μέθοδοι διδασκαλίας. Αλλά και παράλληλα ποια είναι η αντίδραση μας όταν μας επισημαίνουν το σφάλμα. Γινόμαστε επιθετικοί; Υπερβολικά αμυντικοί; Πεισματάρηδες; Σοφιστές;

Λέγεται επίσης ότι ο Χείρωνας υποδεικνύει επίσης μεταφυσικά το λόγο που καθένας από μας ως ψυχή «ξαναπέφτει» σε μία επόμενη ενσάρκωση. Κι από αυτή την άποψη είναι πολύ ενδιαφέρον να διαλογιστούμε επάνω σε αυτό, γιατί στην ουσία, αυτό αληθεύει, μας λέει ότι ενσαρκωνόμαστε «κατά λάθος». Από ένα σφάλμα της συνείδησης όταν βρίσκεται στα ανώτερα πεδία. Από μία στιγμιαία ταύτιση που αποσπάει την προσοχή και δημιουργεί ένα δυσανάλογα μεγάλο αποτέλεσμα. Την Πτώση.

Με τους όρους αυτούς όμως ο Χείρωνας αντιπροσωπεύει και την βιωματική μάθηση. Είναι το πάθημα που γίνεται μάθημα. Αν κάνεις ένα λάθος μια φορά και το πληρώσεις ακριβά, σίγουρα δεν το ξανακάνεις. Με την έννοια αυτή ο άνθρωπος αλλάζει εσωτερικά και μαθαίνει μόνο από τέτοια «μεγάλα» λάθη. Λάθη που κοστίζουν από μία στιγμή απροσεξίας. Αυτά είναι που δίνουν την εμπειρία και την σοφία της περασμένης ηλικίας. Οι εμπειρίες.

Με την έννοια αυτή ο Χείρωνας είναι επίσης ο πλανήτης του Δέντρου της Γνώσης του Καλού και του Κακού. Αν θες να μάθεις πραγματικά κάτι, πρέπει να το δοκιμάσεις. Αλλιώς η άποψη σου είναι απλά θεωρητική. Μόνο, αν «βουτήξεις» μέσα σε αυτό που σε ενδιαφέρει, αν «ταυτιστείς», το μαθαίνεις πραγματικά. Συνεπώς υπάρχει κι ένα Καλό που προκύπτει από την Πτώση. Κι είναι η Εμπειρία. Αν δεν υπάρχουν τα Λάθη, δε μαθαίνεις. Αν δε μάθεις, δεν διδάσκεις. Και δε γίνεσαι καλύτερος.

Από τα παραπάνω ίσως συνειδητοποιεί κανείς τελικά πόσο μεγάλη σημασία έχει αυτός ο Χείρωνας. Πόσο λεπτές αποχρώσεις περιγράφει στο χαρακτήρα κάποιου, αλλά και πόσο σημαντικές για την ψυχολογική εξέλιξη του. Κι αν περιγράφει τις συνθήκες της Πτώσης και την άμυνα του Αδάμ απέναντι στο Θεό και το σπρώξιμο της κατηγόριας προς την Εύα, περιγράφει όμως και κάτι πολύ σημαντικό. Τη Συγγνώμη. Τη Μετάνοια και την Εξομολόγηση, που επαναφέρει στο δρόμο της Συνείδησης. Γιατί μόνο, όταν αδειάσει κανείς από την Ταύτιση του, μπορεί να επανέλθει σε ηρεμία και ορθή κρίση.

Την επόμενη φορά λοιπόν ίσως εκτιμήσουμε καλύτερα την έννοια της Συγγνώμης.
Ίσως τη θεωρήσουμε πιο χρήσιμη από ότι την έχουμε θεωρήσει ως τώρα.