Αστρολογία και Εσωτερική φιλοσοφία στον Όμηρο

[Κώστας]

«Αμφότεροι οι Αίαντες εκέλευαν επί των πύργων παντού πηγαινοερχόμενοι, το μένος παροτρύνοντας των Αχαιών. ¶λλον με μειλίχια, άλλον με σκληρά έπη φιλονικούσαν, όποιον μακριά της μάχης έβλεπαν: “Φίλοι, όποιος από τους Αργείους έξοχος κι όποιος μέτριος κι όποιος χειρότερος, αφού ουδέποτε πάντες όμοιοι άνδρες στον πόλεμο, τώρα υπάρχει έργο για όλους. Κι εσείς οι ίδιοι τούτο να γνωρίζετε, κανείς πίσω μη στραφεί προς τις νήες προτροπές ακούγοντας, αλλά πρόσσω να τραβάτε και αλλήλους να παρακινείτε, μήπως και δώσει ο Ολύμπιος Ζευς ο αστραπηβόλος στη μάχη ν’ απωθήσουμε τους εχθρούς προς το άστυ”».

Ιλιάς, Μ 265-276

[Κώστας]

Επειδή η επιλογή δύο ηρώων ίσως να ξενίσει τον αναγνώστη να σημειώσουμε ότι ο γνωστότερος μύθος που αφορά το ζώδιο των Διδύμων είναι εκείνος των Διόσκουρων, το όνομα των οποίων μάλιστα δόθηκε στους δύο φωτεινότερους αστέρες του αστερισμού των Διδύμων. Οι δίδυμοι αδελφοί Κάστορας και Πολυδεύκης συμβολίζουν, μεταξύ άλλων, το θνητό και το αθάνατο μέρος της ψυχής. Παραδίδεται όμως ότι μετά τον θάνατο του Κάστορα ο Πολυδεύκης ζήτησε από τον πατέρα του, τον Δία, να μοιραστεί την αθανασία με τον αγαπημένο του αδελφό, κάτι που εκείνος δέχτηκε, ορίζοντας τη μία ημέρα ο ένας να είναι στον Κάτω Κόσμο και ο άλλος στον Όλυμπο και την άλλη αντίστροφα!

Ωστόσο οι Διόσκουροι ανήκουν σε ηρωϊκό κύκλο προγενέστερο των Τρωικών, τον κύκλο των «ηλιακών ηρώων», όπως ο Θησεάς που αντιστοιχεί στο ζώδιο του Ταύρου, ο Ηρακλής, ο οποίος αντιστοιχεί στον Λέοντα (αν και σύμφωνα με αρκετούς ερευνητές αντιστοιχεί στον Τοξότη), ο μουσικός και μυσταγωγός Ορφέας, ο οποίος αντιστοιχεί στον Ζυγό, καθώς και ο μεγάλος δάσκαλος όλων των ηρώων Κένταυρος Χείρων που φαίνεται να αντιστοιχεί στον Τοξότη.
Ο όρος «ηλιακοί ήρωες» σημαίνει ότι οι μεγάλοι αυτοί ήρωες του αρχαίου Μύθου αλληγορούν την ανώτερη, ηλιακή φύση κάθε ζωδίου. Ο Ηρακλής περιγράφεται ως ο πρώτος «εκπολιτιστής» του κόσμου, ο «βασιλιάς της ζούγκλας» που κυριάρχησε πάνω στα αγριότερα θηρία και τις αλογότερες δυνάμεις της φύσης! Αντιστοιχεί στο ζώδιο του Λέοντα γι’αυτό και στον πρώτο του άθλο σκοτώνει το λιοντάρι της Νεμέας -που συμβολίζει την κατώτερη, ζωώδη φύση του ζωδίου- ενδυόμενος την περίφημη λεοντή. Παρόμοια, ο ήρωας Θησέας αντιστοιχεί στον Ταύρο γι’αυτό και στον σημαντικότερο άθλο του μυθολογείται ότι σκότωσε τον Μινώταυρο, νικώντας δηλαδή τη ζωώδη και άλογη φύση του Ταύρου.



Οι αντίστοιχοι ήρωες της Ιλιάδας που συμβολίζουν τους αστρολογικούς Διδύμους είναι οι αχώριστοι Αίαντες. Οι αεικίνητοι (Μ 266) και ακμαίοι (Δ 280) ήρωες, γνωστοί ως ο μεγάλος Αίας ο Τελαμώνιος και ο μικρός Αίας ο Οιλεύς ή Λοκρός, αντιστοιχούν στο διπλό και ευμετάβλητο ζώδιο των Διδύμων, το οποίο από τα αρχαία χρόνια περιγράφεται να φέρει αρχετυπικά μία "διπλή" φύση. Μερικά από τα γενικά χαρακτηριστικά του εν λόγω ζωδίου είναι η ευμεταβλησία, η πολλαπλότητα και ο συνδυασμός ετερόκλητων στοιχείων, η αεικινησία, η ομιλητικότητα, η περιέργεια, η έφεση στην μάθηση αλλά και στην μυθοπλασία, η προσαρμοστικότητα και άμεση ανταποκριτικότητα, η ευκολία στην αφομοίωση και στη διαβίβαση πληροφοριών και γνώσεων, η «διασπασμένη» αντίληψη, ο σκεπτικισμός και η αντιδραστικότητα.

Οι συνονόματοι πολεμιστές της Ιλιάδας είναι αχώριστοι και πορεύονται μαζί στη μάχη και στα συμβούλια (Δ 273, Ν 701-708). Αποτελούν ιδιόμορφο δίδυμο, αφού ο πρώτος είναι πανύψηλος και με ευρείς ώμους (Γ 227) – στην ιατρική αστρολογία οι ώμοι και τα χέρια αντιστοιχούν στους Διδύμους (εξου και ο χειροδύναμος ¶τλας, ο του οποίου η επικοινωνία με τον Ηρακλή ορθότατα έχει συσχετιστεί με το ζώδιο των Διδύμων, καθώς και οι χειροδύναμοι Κύκλωπες, στους οποίους θα αναφερθούμε παρακάτω)– ενώ ο δεύτερος, ο Αίας Λοκρός, είναι μικροκαμωμένος (Β 529). Επίσης οι δύο ήρωες διαφέρουν ηθικά αφού ο Τελαμώνιος είναι πρότυπο αρετής, ενώ ο Οιλεύς είναι κακόβουλος. Ο πελώριος Τελαμώνιος είναι «μέγας άριστος των ανδρών μετά τον Αχιλλέα», διαθέτει υπερφυσική χειροδύναμη με την οποία χειρίζεται την περίφημη πελώρια ασπίδα του και αποτελεί πρότυπο φιλοτιμίας, εμψύχωσης και ανδρείας, διότι όποτε του ζητείται βοήθεια στη μάχη σπεύδει τάχιστα να την προσφέρει (Λ 465-497, Ρ 114-139). Στη ραψωδία Η οι Τρώες τρομοκρατούνται όταν τον αντικρίζουν να ξεπροβάλλει «μειδιώντας στο βλοσυρό του πρόσωπο» (έξοχη περιγραφή της αντίφασης στη φυσιογνωμία του Αίαντα) και πανέτοιμος να αντιμετωπίσει τον Έκτορα, ενώ στην Ο ο ήρωας αριστεύει την ώρα που οι Τρώες κοντεύουν να πυρπολήσουν τα καράβια των Αχαιών. Όλοι οι μεγάλοι ηγέτες των Αχαιών είναι τραυματισμένοι και απέχουν από τον πόλεμο, ενώ ο Αχιλλέας συνεχίζει τη μήνη κατά του Αγαμέμνονα. Ο Αίας είναι η τελευταία ελπίδα, το τελευταίο προπύργιο αντίστασης των απελπισμένων Αχαιών. Πελώριος και ακλόνητος ο αγαθός γίγαντας αποκρούει με υπερβάλλοντα ζήλο τις κατά κύματα επιθέσεις του Έκτορα και των Τρώων, τρέχοντας πάνω-κάτω από καράβι σε καράβι (Ο 685) αποδιώχνοντας τους εχθρούς και εκφωνώντας συγκλονιστικούς λόγους εμψύχωσης προς τους συμπολεμιστές (Ο 502, Ο 733). Πρωταγωνιστικό ρόλο διαδραματίζει και στη μετέπειτα φοβερή μάχη γύρω από τον νεκρό Πάτροκλο, όπου «αδιάκοπα τρέχει προς πάντες πολλά κελεύων» (Ρ 356) καθοδηγώντας τους συμπολεμιστές για το πώς να μάχονται γύρω απ’ αυτόν και καταφέρνοντας να διασώσει το νεκρό σώμα από τους μαινόμενους Τρώες.

Το τέλος του μεγάλου Αίαντα ήταν τραγικό και οφείλεται στη γνωστή αδικία που υπέστη. Μετά τον θάνατο του Αχιλλέα δύο ήρωες διεκδίκησαν τα θεϊκά όπλα του νεκρού, οι Αίας και Οδυσσέας. Ο Αίας άξιζε περισσότερο την τιμή διότι ήταν ο ηρωικότερος μαχητής του πολέμου μετά τον Αχιλλέα, αλλά και επειδή χάρη κυρίως σε εκείνον διασώθηκε το νεκρό σώμα εκείνου. Η θεά Αθηνά όμως παρενέβη μυστικά στην ψηφοφορία για χάρη του ευνοούμενού της αλλά και για να εκδικηθεί τον περήφανο Αίαντα επειδή της είχε αρνηθεί τη βοήθειά της στο πεδίο της μάχης. Στη συνέχεια ο Τελαμώνιος έχασε τα λογικά του και προέβη σε ανόσια έργα. Μόλις συνήλθε αυτοκτόνησε από αιδώ μπήγοντας το σπαθί του στην αριστερή μασχάλη, το μοναδικό τρωτό του σημείο.

Ο μικρός Αίας, υιός του Οιλέα, περιγράφεται σπουδαίος πολεμιστής με κορυφαία αρετή την ταχύτητα στα πόδια. Επρόκειτο για χαρακτήρα βίαιο, αθυρόστομο και υβριστή (Ψ 483). Αποκορύφωμα της ανομίας και της ασέβειάς του ήταν αρχικά ο βιασμός της όμορφης Κασσάνδρας μέσα στο ιερό της Αθηνάς όπου είχε καταφύγει ζητώντας άσυλο, και στη συνέχεια οι ύβρεις προς τους θεούς, κατά την επιστροφή του από την Τροία, ότι γλίτωσε από την τρικυμία παρά τη θέλησή τους (δ 500), οι οποίες τελικά του κόστισαν τη ζωή.

Πέρα από τις μεγάλες διαφορές των ομωνύμων ηρώων, το κοινό στοιχείο του χαρακτήρα τους είναι ότι τους έλειπε η φρόνηση, η θεά Αθηνά, στης οποίας τη δυσμένεια υπέπεσαν. Μοιράζονται επίσης το κοινό της οξείας αντίληψης αφού νοούν και ερμηνεύουν ευκολότερα από τους υπόλοιπους ήρωες τα σημάδια της θεϊκής παρουσίας και βούλησης του Ποσειδώνα, του Δία και της Αθηνάς (Ρ 629, Ν 66, Π 120, Ψ 782). Ωστόσο είναι υπερβολικά πεπεισμένοι στις δικές τους δυνάμεις και στο δικό τους νου, αρνούμενοι τη βοήθεια των θεών, διότι πιστεύουν ότι χάρη σ’ αυτούς μπορούν να νικούν ακόμα και οι χειρότεροι άνδρες.

Αμφότεροι οι Αίαντες έχουν το στοιχείο της υπερβολής φέροντας ιδιοσυγκρασία ή του ύψους ή του βάθους. Αποτελούν άκρως ενδιαφέρον και αταίριαστο ταίρι, παραπέμποντας στο πυθαγόρειο δίπολο της περισσότητας και έλλειψης: ο Τελαμώνιος είναι πελώριος σε μέγεθος, ο Οιλεύς μικροκαμωμένος – υπαινιγμός μάλλον του Ομήρου ότι όσοι γεννιούνται υπό το ζώδιο των Διδύμων συνήθως είναι είτε ψηλοί και γεροδεμένοι είτε κοντοί και νευρώδεις – ο στρατός του ενός είναι βαριά οπλισμένος, ενώ του άλλου δεν έχει σχεδόν καθόλου πανοπλίες και πολεμά από μακριά με τόξα (Ν 713) o πρώτος είναι ιδιαίτερα επικοινωνιακός κατά τη διάρκεια της μάχης, ενώ ο δεύτερος μιλάει ελάχιστα. Συμβολίζουν το πολύ και το λίγο, το διαστελλόμενο και συστελλόμενο, αυτό που υπερβαίνει το μέσον και αυτό που του υπολείπεται. Παραπέμπουν στη θεωρία του Πλάτωνα περί του άπειρου στοιχείου του «μεγάλου και του μικρού», των ασύμμετρων μεγεθών της Φύσης, της απροσδιόριστης Δυάδας που είτε θα υπερβαίνει το Μέτρο είτε θα του υπολείπεται. Η τραγωδία άλλωστε του πελώριου Αίαντα συνοψίζεται στην πληθωρική του φύση γι’ αυτό και ο Σοφοκλής στον Αίαντα επαινεί τον «θούριο» ήρωα, καταδικάζει την αδικία στο πρόσωπό του, αλλά ταυτόχρονα περιγράφει με τα λόγια του Κάλχα την «περισσότητα», την υπερβολική δύναμη και περηφάνια ως την αιαντική ύβρι.

Ο Αίας Τελαμώνιος περιγράφεται από τον Όμηρο θεϊκός στην καταγωγή, άτρωτος στον πόλεμο και άριστος στο ήθος, ενώ ο Οιλεύς τρωτός και γεμάτος πάθη. Το παραπάνω δίπολο παραπέμπει στο αθάνατο και στο θνητό μέρος της ψυχής που συμβολίζουν οι θρυλικοί Διόσκουροι, Πολυδεύκης και Κάστωρ, αιώνιο σύμβολο του αστερισμού των Διδύμων. Οι αχώριστοι αδελφοί κάποια στιγμή χωρίστηκαν όταν ο ένας κατέβηκε στον ¶δη και ο άλλος ανέβηκε στον Ουρανό. Ο λαμπρός Πολυδεύκης, ήρωας ηλιακός και αθάνατος, σχετίζεται με το φως και το μακροκοσμικό στοιχείο του ουρανού, ενώ ο σεληνιακός ήρωας και θνητός Κάστωρ με το σκότος και το μικροκοσμικό στοιχείο της φύσης, γι’ αυτό και ο μύθος τον παρουσιάζει να βλέπει βαθιά μέσα στη γη και στο σκοτάδι της νύχτας. Το αρχέτυπο των Διδύμων όμως δεν εμπεριέχεται μονάχα στους μύθους περί των αγαπημένων αδελφών, αλλά και σε εκείνους των μισούμενων αδελφών όπως για παράδειγμα οι αντίμαχοι αδελφοί του Θηβαϊκού κύκλου, ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης, οι οποίοι αρχικά μοίρασαν την εξουσία του εκθρονισθέντος πατέρα τους Οιδίποδα στα δυο, συμφωνώντας να κυβερνούν από έναν χρόνο ο καθένας. Ο Αισχύλος στους Επτά επί Θήβας περιγράφει τη φοβερή σύγκρουση των δύο στρατών που κατέληξε στον αλληλοσκοτωμό των δύο αδελφών, παρουσιάζοντας το μεν Ετεοκλή και τους υπόλοιπους έξι υπερασπιστές των πυλών της Θήβας ως υποδείγματα αρετής (παρ’ όλο βέβαια που η αρχική ύβρις ήταν του Ετεοκλή, αρνούμενος να παραδώσει την εξουσία στον αδελφό του), τον δε Πολυνείκη – το όνομα του οποίου ετυμολογεί από τον «υπερβολικά φιλόνεικο» – και τους στρατηγούς του ως άλογες δυνάμεις του κακού.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει όμως και το εκπληκτικό δίδυμο Πολυφήμου-Οδυσσέα. Η χώρα των ανόμων Κυκλώπων με τη φοβερή χειροδύναμη ήταν ο τρίτος σταθμός του Οδυσσέα και συσχετίστηκε ορθώς από τον συγγραφέα Πλάνα με το ζώδιο των Διδύμων. Στην τρίτη περιπέτεια του ήρωα κυριαρχεί το ερμητικό (δυαδικό) στοιχείο των αντιθέτων όπως στην εναλλαγή ημέρας-νύχτας και τύχης-ατυχίας, τα δύο νησάκια απέναντι το ένα από το άλλο, τον χωρισμό των συντρόφων σε δύο ομάδες, την τυχαία αρπαγή συντρόφων του Οδυσσέα από τον Κύκλωπα σε δυάδες, την εναλλαγή σωστών και λάθος ενεργειών από τον Οδυσσέα, την κλήρωση για το ποιοι θα επιτεθούν στον Κύκλωπα και πολλά άλλα, καθώς και στην «μονομαχία» του ήρωα με τον Πολύφημο που βασίζεται στην επικοινωνία και στο ποιος θα ξεγελάσει ποιον (ακριβώς όπως ο «διδυμικός» άθλος του Ηρακλή, όπου ο ήρωας πληρώνει τον ¶τλαντα με το ίδιο νόμισμα, ξεγελώντας τον δηλαδή με δόλο στα λόγια και την επικοινωνία). Ο κορυφαίος όμως συμβολισμός αφορά το διδυμικό δίπολο του μεγάλου και του μικρού: από τη μία ο πελώριος Κύκλωπας, σύμβολο υπερβολικής δύναμης και αλαζονείας – το όνομα Πολύφημος εννοεί τον τρανό και πολυφημισμένο – και από την άλλη ο μικροκαμωμένος Οδυσσέας που σε αντιδιαστολή «μικραίνει» τον εαυτό του και συστήνεται ως ο Κανένας, αποκρύβοντας το ποιος πραγματικά είναι ώστε να υποτιμηθεί από τον αντίπαλο και να τον ξεγελάσει με πονηριά!

[Κώστας]

Κλείνοντας, και με αφορμή τα περί της προαναφερθείσας αιαντικής ύβρεως, αξίζει να αναφερθούν κάποια πράγματα στα πλαίσια της παρουσίασης της σκιώδους πλευράς κάθε ζωδιακού αρχετύπου. Να θυμίσω πάντως εδώ ότι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση οι παρούσες αναλύσεις να συγχέονται με το ηλιακό ζώδιο ή το ζώδιο του ωροσκόπου κάθε ανθρώπου. Το θέμα μας εδώ είναι τα ζωδιακά αρχέτυπα και όχι το ατομικό ωροσκόπιο του καθενός, το οποίο συντίθεται άλλωστε από ένα πλήθος ζωδιακών, πλανητικών και λοιπών θέσεων και όψεων.

Η λογική εξέταση και ο υπέρμετρος σκεπτικισμός αποτελούν λοιπόν δύο εκ των αρχετυπικών χαρακτηριστικών των αστρολογικών Διδύμων. Επίσης η απιστία προς το Θείο σχετίζεται αρχετυπικά από την αρχαία αλληγορική αστρολογία με το εν λόγω ζώδιο, ενώ η έννοια της πίστης σχετίζεται με το αντίθετο ζώδιο του Τοξότη.

Δύο από τα σημαντικότερα -αν και εντελώς άγνωστα- στοιχεία περί της αρχετυπικής και αλληγορικής «απιστίας» των Διδύμων είναι τα εξής: στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη (11:16, 20:24, 21:2) ο ενθουσιώδης αλλά και σκεπτικιστής μαθητής Θωμάς ονομάζεται «Δίδυμος», φανερό σημάδι ότι αντιστοιχεί στο ομώνυμο ζώδιο – και όχι στον Σκορπιό, όπως εικάζεται λανθασμένα από κάποιους μελετητές (η θεωρία ότι ο Θωμάς ήταν δίδυμος αδελφός του Ιησού, ή ότι τέλος πάντων αποκαλούνταν έτσι διότι είχε δίδυμο αδελφό δεν εξηγεί για ποιόν λόγο η λέξη «Δίδυμος» γράφτηκε με κεφαλαίο Δ και όχι μικρό δ).
Όταν ο αναστηθείς Ιησούς εμφανίστηκε στους μαθητές ο Θωμάς απουσίαζε. Όταν αργότερα οι υπόλοιποι του περιέγραψαν τι συνέβη εκείνος αρνήθηκε να πιστέψει στην ανάσταση του δασκάλου ζητώντας απτές αποδείξεις (20:24-29). Τελικά ο Ιησούς εμφανίστηκε και δεύτερη φορά στους μαθητές προκειμένου να αγγίξει ο Θωμάς τις πληγές του και να πιστέψει, λέγοντάς του χαρακτηριστικά «μακάριοι όσοι πιστεύουν χωρίς να χρειάζεται να δουν».

Ο Νίκος Καζαντζάκης, ο οποίος κατείχε μεταξύ άλλων πλήθος γνώσεων εσωτερικού χαρακτήρα, φαίνεται να γνώριζε την παραπάνω αστρολογική αλληγορία γι’ αυτό και στον αριστουργηματικό «Τελευταίο Πειρασμό» προσδίδει στον μαθητή Θωμά «διδυμικά» στοιχεία: έχει έξυπνο, «δίβουλο» μυαλό, είναι έμπορος στο επάγγελμα, είναι ο κήρυκας της ομάδας του Ιησού αλλά και αμφισβητίας των διδασκαλιών του. Επίσης στο απόκρυφο Ευαγγέλιο του Θωμά, ένα από τα πολλά Ευαγγέλια που λογοκρίθηκαν και απορρίφθηκαν για ευνόητους λόγους από την Εκκλησία, περιγράφεται η παιδική ζωή του Ιησού, η οξύτατη διάνοια που είχε αναπτύξει από μικρός, τα κατορθώματα και οι μαγικές του δυνάμεις, καθώς και η πλήρης έλλειψη ηθικής συναίσθησης στη συμπεριφορά και στον λόγο του, εκφράζοντας έτσι το αρχέτυπο του κυβερνήτη των Διδύμων Ερμή.


Το δεύτερο και εξίσου σημαντικό στοιχείο είναι το εξής: ο Bill Darlison στο εκπληκτικό βιβλίο «The Gospel and the Zodiac» τόνισε πολύ σωστά ότι τα Ευαγγέλια δεν πρέπει να ειδωθούν σαν αναμφισβήτητες ιστορικές αλήθεις αλλά σαν σοφές αλληγορίες, αλληγορίες πρωτίστως αστρολογικές, ακολουθώντας την μυστική παράδοση των προγενέστερων μυθολογικών παραδόσεων, και κυρίως της ελληνικής παράδοσης. Ο Darlison φανέρωσε τον αστρολογικό κώδικα του Ευαγγελίου του Μάρκου και ορθώς αντιστοίχησε το χωρίο της επίσκεψης του Ιησού στη Ναζαρέτ με το ζώδιο των Διδύμων. Στο κομμάτι επίσης περί Διδύμων, πριν την επίσκεψη στη Ναζαρέτ, ο Ιησούς τελεί ένα «διπλό» θαύμα, αν και το δεύτερο έγινε άθελά του, όταν μία γυναίκα από το πλήθος τον άγγιξε για να θεραπευτεί και έφυγε τρέχοντας, με τον ίδιο να χάνει έτσι ένα μέρος της δύναμής του. Στη συνέχεια δε, ο Ιησούς νίκησε έναν δαίμονα με το όνομα «Λεγεών», ο οποίος αιτιολογώντας το όνομά του απαντά ότι «λέγομαι έτσι γιατί είμαστε πολλοί»!

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο πάντως του Ευαγγελικού κομματιού των Διδύμων είναι πως όταν ο Ιησούς επέστρεψε στην γενέτειρα πόλη του, τη Ναζαρέτ, και αφού η φήμη του ως μεγάλου θεραπευτή είχε ήδη εξαπλωθεί, αντιμετώπισε την παροιμιώδη απιστία των συμπατριωτών του, των Ναζαρηνών, εκεί όπου είπε και το περίφημο «ουδείς προφήτης στον τόπο του», κατανοώντας ότι οι μόνοι που δεν θα αναγνώριζαν ποτέ την αξία του ήταν οι ίδιοι οι συμπατριώτες και "γείτονές" του, για ευνόητους λόγους! Η απιστία και άρνηση μάλιστα των Ναζαρηνών ήταν τέτοια που ακόμα και ο Ιησούς δεν μπόρεσε να κάνει εκεί παρά ελάχιστες θεραπείες!! Ο Ματθαίος μάλιστα λέει ότι ο Ιησούς εκεί δεν μπόρεσε να κάνει εκεί κανένα απολύτως θαύμα, και ότι απορούσε μάλιστα και ο ίδιος με την απιστία των Ναζαρηνών!

Σε αυτό το εκπληκτικό χωρίο συνοψίζεται κατ'εμέ η σπουδαία διδασκαλία των Γραφών περί Πίστης. Διότι ο Ιησούς των Ευαγγελίων πριν προβεί σε μία «θαυματουργή» θεραπεία παραδίδεται ότι κοίταζε βαθιά στην ψυχή κάθε ανθρώπου για να δει εάν εκείνος διέθετε την απαιτούμενη πίστη να σωθεί. Εάν έβλεπε ότι υπήρχε η απαιτούμενη πίστη τότε μπορούσε να συντονιστεί με τον συνάνθρωπο λειτουργώντας ως ενδιάμεσος στο πρόβλημά του, εάν όμως δεν υπήρχε η απαραίτητη πίστη τότε ακόμα και ο ίδιος ήταν ανήμπορος να τον θεραπεύσει. Γι’αυτό άλλωστε και διαβεβαίωνε τους θεραπευθέντες ανθρώπους ότι «δεν σε έσωσα εγώ αλλά η πίστη σου»!!

[Κώστας]

ΖΥΓΟΣ

Συνεχίζουμε την αναλυτική συσχέτιση των ηρώων της Ιλιάδας με τα 12 ζώδια. Σειρά έχει το παρορμητικό ζώδιο του Αέρα, ο Ζυγός.

[Κώστας]

«Κι ανάμεσά τους ο Νέστωρ, ο γλυκομίλητος ορθώθηκε, ο λιγύφωνος των Πυλίων αγορητής, που από τη γλώσσα μελόγλυκη έρεε αυδή...αυτός καλόφρων για κείνους αγόρευσε και είπε».

Ιλιάς, Α 247-252

[Κώστας]

Γενικά χαρακτηριστικά του Ζυγού είναι η φιλειρηνική διάθεση και διπλωματία, η αγάπη για το δίκαιο, η ψυχραιμία και η αντικειμενική κρίση, η ευγένεια στους τρόπους και η φιλαρέσκεια, η χάρη στον λόγο και η πειθώ, η ανασφάλεια, η αναποφασιστικότητα και η ατολμία.

Μεταξύ των μεγάλων πρωταγωνιστών της Ιλιάδας ο ήρωας που αντιστοιχεί στο ζώδιο του Ζυγού είναι ο γηραιός Νέστορας, ο περίφημος σύμβουλος και ειρηνοποιός των Αχαιών ηγεμόνων. Συχνά επαινείται από τον Αγαμέμνονα και χαίρει μεγάλου σεβασμού από όλους τους βασιλιάδες λόγω της μεγάλης του εμπειρίας και πειθούς, ενώ ο Όμηρος τον εξαίρει για το κάλλος του λόγου και τη ρητορική δεινότητα λέγοντας ότι «από τη γλώσσα του έρεε μελόγλυκη αυδή».

Για πολλοστή φορά ο ποιητής περιγράφει εδώ τα αρχετυπικά εξωτερικά χαρακτηριστικά κάθε ζωδίου τα οποία θα μπορούσαν κάλλιστα να επαληθευτούν μέσω μίας προσεκτικά μελετημένης – αν και πολύ δύσκολης στην εφαρμογή – στατιστικής παρατήρησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι ειδικά οι αστρολόγοι της Αναγέννησης, όπως ο Lucilio Vanini, μελέτησαν και έγραψαν περί της φυσιογνωμίας και των εξωτερικών χαρακτηριστικών των ανθρώπων ανάλογα με τα ζώδια και τις πλανητικές θέσεις των ωροσκοπίων τους. Εξ αιτίας των ρηξικέλευθων θεολογικών και φιλοσοφικών του απόψεων ο ευρυμαθής διανοούμενος Vanini βρήκε μαρτυρικό θάνατο από την Ιερά Εξέταση προς τον οποίο και πορεύθηκε με μεγάλη γενναιότητα.

Οι βασικότερες εξωτερικές περιγραφές που υποδεικνύουν την αστρο-φυσιογνωμική της Ιλιάδας είναι οι εξής: o ξανθομάλλης και λαμπερός στην όψη Αχιλλέας-Λέων, η αγριωπή όψη του Οδυσσέα-Κριού που μοιάζει με «πυκνόμαλλο κριάρι», οι φωτεινοί οφθαλμοί του Μενελάου-Αιγόκερω, η νεανική και ωραία όψη του Αντιλόχου-Υδροχόου, το μεγάλο, επιβλητικό παράστημα του Αγαμέμνονα-Τοξότη, η χειροδύναμη και οι ευρείς ώμοι του μεγάλου Αίαντα-Διδύμου, η ταχύτητα του μικρού Αίαντα-Διδύμου, η βροντερή φωνή τόσο του Διομήδη-Ταύρου όσο και του Μενελάου-Αιγόκερω, το λαμπερό βλέμμα κάτω από τα βλοσυρά φρύδια του Έκτορα-Σκορπιού και φυσικά η εύηχη φωνή του Νέστορα-Ζυγού.

Πρόκειται για αρχαία παρατήρηση ότι το ζώδιο του Ζυγού διαθέτει το ευγενέστερο φωνητικό μέταλλο γι’ αυτό και ο θρυλικότερος ηλιακός ήρωας του Ζυγού ήταν ο εκπολιτιστής μουσικός και μυσταγωγός Ορφέας. Ο Oρφέας ήταν ο μόνος εκ των μεγάλων ηρώων που δεν μετείχε σε πολέμους λόγω της μειλίχιας και φιλειρηνικής ιδιοσυγκρασίας του (ο πλανήτης ¶ρης βρίσκεται σε αδυναμία στο Ζυγό, ζώδιο που γενικώς αποστρέφεται «πολέμους» και εντάσεις). Ο μυθικός ήρωας φημιζόταν για το τραγούδι και τη μουσική της λύρας του με τα οποία ηρεμούσε ακόμα και τα αγριότερα θηρία, οι δε Αργοναύτες τον κάλεσαν στο μεγάλο τους ταξίδι για να επιλύει τις μεταξύ τους έριδες με το τραγούδι του! Μετά τον θάνατο της αγαπημένης του Ευρυδίκης ο Ορφέας κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο για να πείσει τον θεό Πλούτωνα να την αφήσει να επιστρέψει στη Γη. Με τη μουσική και το τραγούδι του γοήτευσε τον θεό του Κάτω Κόσμου που του επέτρεψε να φύγει μαζί με την Ευρυδίκη, με την προϋπόθεση όμως καθώς ανεβαίνουν προς τον πάνω κόσμο να μην γυρίσει πίσω να την κοιτάξει. Ο Ορφέας όμως δεν άντεξε στη δοκιμασία και λίγο πριν φτάσει στο τέλος του δρόμου έστρεψε από ανασφάλεια το βλέμμα του για να βεβαιωθεί ότι η Ευρυδίκη όντως τον ακολουθεί.

Παρόμοια και ο ήρωας Νέστορας δεν μετέχει ενεργά στις μάχες με τους Τρώες, λόγω βέβαια του προχωρημένου της ηλικίας του. Ο Φιλόστρατος σημειώνει για εκείνον στον «Ηρωϊκό» ότι «από μικρός είχε γίνει κάτοχος της τέχνης της δημαγωγίας, όχι όμως αυτής που κολακεύει αλλά αυτής που συνετίζει. Ό,τι έκανε το έκανε με χάρη και χρησιμοποιούσε όμορφα λόγια, γι’ αυτό ακόμα και οι επιπλήξεις του δεν θεωρούνταν αγροίκες και ενοχλητικές». Στη διάρκεια του μεγάλου καυγά Αγαμέμνονα-Αχιλλέα ο Νέστορας αμέσως σπεύδει να ηρεμήσει τα πνεύματα και να εξισορροπήσει την κατάσταση (ο Ζυγός βρίσκεται στο μεσοδιάστημα μεταξύ Λέοντα και Τοξότη). Με ψυχραιμία ζυγίζει την κρίση και επιστρατεύει τη ρητορική του δεινότητα και διπλωματία, εκθειάζοντας αρχικά τους δύο ήρωες και στη συνέχεια επικρίνοντας και συμβουλεύοντας τον καθένα ξεχωριστά. Εδώ περιγράφεται με έξοχο τρόπο το αρχετυπικότερο χαρακτηριστικό του ήρωα Ζυγού, η αίσθηση του δικαίου, αντικειμενικότητα αλλά και διπλωματία, διότι αν και νοεί την προσβολή του Αγαμέμνονα αποφεύγει να ταχθεί με το μέρος του Αχιλλέα, λόγω της ιεραρχικής θέσης του πρώτου αλλά και για να μην επιδεινώσει την κατάσταση.

Λίγο καιρό αργότερα, όταν τέθηκε το ερώτημα ποιος δικαιούται να πάρει τα θεϊκά όπλα του νεκρού Αχιλλέα, ο Οδυσσέας ή ο Αίας, ο Νέστορας πρότεινε τη μοναδική αμερόληπτη λύση: να ερωτηθούν οι Τρώες αιχμάλωτοι ποιος αξίζει περισσότερο τα όπλα, αφενός διότι δεν είχαν συναισθηματικούς δεσμούς με κανέναν από τους υποψηφίους και αφετέρου επειδή γνώριζαν καλύτερα από τον καθέναν ποιος τους έβλαψε περισσότερο στη μάχη!

Στη Β ραψωδία ο Νέστορας συμβουλεύει τον Αγαμέμνονα να αλλάξει στρατηγική «ξεδιακρίνοντας (τους άνδρες) κατά φυλή και κατά φρατρία, ώστε αρωγή να δίνει η φρατρία στη φρατρία και η φυλή στη φυλή», ώστε να επέλθει τάξη και αρμονία στο στράτευμα. Με αυτόν τον τρόπο λέει στον Αγαμέμνονα ότι θα καταλάβει εάν από θέλημα θεού δεν θα καταφέρει να πάρει την Τροία ή από τη δειλία των ανδρών και την άγνοια του πολέμου. Επίσης με αυτήν τη συμβουλή θα ενέτεινε το αγωνιστικό ένστικτο των Αχαιών κάνοντάς τους να πολεμήσουν γενναιότερα, διότι κάθε φυλή θα επιθυμούσε την ατομική διάκριση αλλά και θα φοβόταν μήπως φανεί ότι υστερεί σε θάρρος. Οι διορατικές συμβουλές του φαίνονται επίσης και στην Η ραψωδία όπου αρχικά προτρέπει τους Αχαιούς να περισυλλέξουν και να καύσουν τους νεκρούς, ώστε τα οστά τους να αποσταλούν στην πατρίδα του καθενός μετά τον πόλεμο και στη συνέχεια τους πείθει να επιχωματώσουν τύμβο δίπλα στον οποίον να χτίσουν ψηλούς πύργους για την ασφάλεια των καραβιών και των ιδίων από πιθανή αντεπίθεση των Τρώων. Στη Ι ραψωδία ο Νέστωρ επιλέγει την πρεσβεία που θα σταλεί στον Αχιλλέα, ξεδιαλέγοντας τους πιο αρεστούς στον Πηλείδη ήρωες, ώστε να μεγιστοποιήσει την πιθανότητα επιτυχίας και συμβουλεύοντάς τους πώς θα μεταπείσουν τον Αχιλλέα. Στη Λ ραψωδία ο Νέστορας μακρηγορεί αυτάρεσκα για τα παλιά του κατορθώματα, όπως κάνει και σε αρκετά άλλα σημεία, στη συνέχεια πείθει τον Πάτροκλο να συμβουλεύσει τον Αχιλλέα με τα σωστά λόγια, ενώ στην Ψ μαθαίνει στον υιό του Αντίλοχο τα μυστικά της ισορροπίας στην αρματοδρομία και του πώς θα παρεκκλίνει το άρμα στην κλειστή στροφή ώστε να κερδίσει έδαφος χωρίς να παρεκτραπεί. Στη Ι ραψωδία ο γηραιός απαξιώνει τους πολεμοχαρείς άνδρες λέγοντας ότι «ακοινώνητος, άνομος και ανέστιος είναι εκείνος που τον επιδήμιο πόλεμο ερωτεύεται τον άγριο», ενώ στην αρχή της Ξ περιγράφεται η αναποφασιστικότητά του για το πώς θα ενεργήσει, αρχετυπικό χαρακτηριστικό του ζωδίου που εκπροσωπεί.


Εάν όμως στραφούμε στην πλευρά των Τρώων θα δούμε ότι υπάρχει και εκεί ένας ήρωας που φαίνεται να σχετίζεται με τον Ζυγό, συμβολίζοντας όμως την αρνητική πλευρά του ζωδίου. Πρόκειται για τον ωραιότατο στην όψη Αλέξανδρο, γνωστότερο ως Πάρη, διαχρονικό σύμβολο «γυναικομανίας», άκρατης επιθυμίας, ωραιοπάθειας και ατολμίας.
Οι δύο τόσο διαφορετικοί αλλά εξίσου αρχετυπικοί Ζυγοί της Ιλιάδας, ο γηραιός Νέστορας και ο νεαρός Αλέξανδρος, φαίνεται να σχετίζονται με την κρόνια και αφροδίσια διάσταση του ζωδίου αντίστοιχα (δηλαδή την πνευματική και αισθαντική φύση του ζωδίου), μιας και ο Κρόνος βρίσκεται σε έξαρση στον Ζυγό ενώ η Αφροδίτη τον κυβερνά.
Ο έτερος λοιπόν εκπρόσωπος του Ζυγού είναι ο Πάρης, ο υπαίτιος του Τρωικού Πολέμου. Οι πρώτοι μάλιστα που συσχέτισαν τον εν λόγω ήρωα με το ζώδιο του Ζυγού και το αρχέτυπο της Αφροδίτης ήταν οι αστρολόγοι Liz Greene και ο Howard Sasportas, στο κεφάλαιο περί Αφροδίτης του βιβλίου «The Inner Planets».

Ο Πάρης ήταν ένας ωραιότατος νεαρός πρίγκιπας φημισμένος για τη δίκαιη κρίση του. Σε αυτόν κατέφυγαν η Ήρα, η Αθηνά και η Αφροδίτη, κατόπιν συμβουλής του Δία, για να μάθουν ποια είναι η ομορφότερη. Αιτία του ανταγωνισμού τους αποτέλεσε το περίφημο «μήλον της Έριδος». Η διαβόητη Έρις, θεά της διχόνοιας, εξοργίστηκε που δεν καλέστηκε στον γάμο της Θέτιδας με τον Πηλέα και γι’ αυτό εναπόθεσε κρυφά στο κέντρο της τελετής ένα μήλο που έφερε επιγραφή «τη καλλίστη». Οι τρεις θεές αμέσως διεκδίκησαν τον τίτλο της ομορφότερης και ο Ζευς τις έστειλε στον Πάρη για να κρίνει ποια τον αξίζει περισσότερο. Οι Greene και Sasportas ορθώς συσχέτισαν τον Πάρη με τον Ζυγό και το πρόβλημα της Επιλογής. Η επιλογή του ήρωα είναι δύσκολη, διότι πρέπει να ζυγίσει πολλούς παράγοντες. Δεν θέλει να δυσαρεστήσει καμία από τις θεές, διότι γνωρίζει πως όποια κι αν επιλέξει οι άλλες δύο θα εξοργιστούν μαζί του και θα τον εκδικηθούν. Αρχικά επιχειρεί με διπλωματία να αποφύγει την απάντηση και στη συνέχεια προτείνει να μοιράσει το μήλο στα τρία όμως οι θεές του ξεκαθαρίζουν ότι δεν θα τον αφήσουν ήσυχο εάν δεν δώσει μία απάντηση, προσφέροντάς του μάλιστα αξιοζήλευτα δώρα για να στρέψουν την κρίση του: η Ήρα του υπόσχεται πολιτική δύναμη και πλούτη, η Αθηνά του υπόσχεται πολεμική αρετή και σοφία, ενώ η Αφροδίτη του υπόσχεται την ομορφότερη γυναίκα. Τελικά ο πρίγκιπας πείθεται να απαντήσει θαμπωμένος από τα άφταστα κάλλη της Αφροδίτης αλλά και δελεασμένος από την προσφορά της, λόγω της αδυναμίας του στο γυναικείο φύλο (ο Όμηρος τον ονομάζει «γυναικομανή»). Η Αφροδίτη τηρεί την υπόσχεσή της και του δίνει την ωραιότερη γυναίκα του κόσμου, τη Σπαρτιάτισσα Ελένη, εμπνέοντάς της τέτοιο ερωτικό πάθος για εκείνον ώστε να εγκαταλείψει τον Μενέλαο για την Τροία.

Οι δύο εραστές περιγράφονται στην Ιλιάδα ως ευνοούμενοι και θύματα ταυτόχρονα της θεάς του έρωτα και ηθικής αυτουργού του Τρωικού Πολέμου, της Αφροδίτης, η οποία δεν σχετίζεται μονάχα με το κάλλος και την αρμονία αλλά και με το σφοδρό ερωτικό πάθος που αγνοεί κάθε ηθική αναστολή. Εδώ ακριβώς εντοπίζεται και η θεμελιώδης σχέση των αντιθέτων, της Αφροδίτης και του ¶ρη (γέννημα των οποίων ήταν η θεά Αρμονία), και του πώς η σκιώδης πλευρά της Αφροδίτης οδήγησε στο ξέσπασμα του Τρωικού Πολέμου (θεός ¶ρης). Η πλευρά αυτή φαίνεται και στον χρησμό που συνόδευσε τη γέννηση του αγαπημένου ήρωα της Αφροδίτης, του μοιραίου Πάρη, σύμφωνα με τον οποίον η Τροία θα καταστρεφόταν εξ αιτίας του όμορφου νεογέννητου. Οι γονείς του λυπήθηκαν να το σκοτώσουν οι ίδιοι προτιμώντας να το εγκαταλείψουν σε ένα δάσος, όμως αυτό για καλή του τύχη επιβίωσε χάρη σ’ έναν βοσκό.

Στην Ιλιάδα πάντως ο Αλέξανδρος περιγράφεται απεχθής ακόμα και μεταξύ των Τρώων εξ αιτίας του κακού που τους έφερε (το όνομά του σημαίνει αυτός που απωθεί τους άνδρες). Ουκ ολίγες φορές υβρίζεται από τον αδελφό του Έκτορα για μαλθακότητα και δειλία, όμως ο Πάρης του μαλακώνει την οργή με γλυκά έπη. Περιγράφεται «θεοειδής» και «άριστος στην όψη», νοιαζόμενος υπερβολικά για την εξωτερική του εμφάνιση, αλλά μάλλον αδιάφορος για τον πόλεμο, αποφεύγοντας τη μάχη σώμα με σώμα και προτιμώντας να τοξεύει από μακριά με ιδιαίτερη επιτυχία. Ηττάται κατά κράτος από τον Μενέλαο αλλά η Αφροδίτη τον γλιτώνει από τον θάνατο μεταφέροντάς τον στο παλάτι, ξαναδίνοντάς του την ωραιότατη εμφάνισή του, «λες και δεν ερχόταν από μονομαχία αλλά από χορό», και πείθοντας την Ελένη να πάει στο κρεβάτι μαζί του. Όπως εξάλλου η θεά που τον προστατεύει είναι αρμόδια για τα έργα του έρωτα και αναρμόδια για αυτά του πολέμου, κάτι που παρατηρεί και ο πατέρας της Ζευς, έτσι και ο αγαπημένος της ήρωας είναι αναρμόδιος για πολεμικά ζητήματα. Είναι φυγόμαχος και αταίριαστος με το πολεμικό κλίμα της Ιλιάδας, αποφεύγοντας την καταπόνηση και το ρίσκο της μάχης και αναλωνόμενος στις ηδονές του σώματος. Ο Φιλόστρατος μάλιστα σημειώνει στον «Ηρωϊκό» ότι ο Πάρης διέθετε εξαιρετική εξωτερική εμφάνιση την οποία θαύμαζαν όλοι αλλά και που θαύμαζε και ο ίδιος ο εαυτός του, παρομοιάζοντάς τον με παγώνι, λόγω της φιλαυτίας του! Για να φαίνεται ωραίος φρόντιζε τον εαυτό του, γυάλιζε τα νύχια των χεριών του και επιθεωρούσε από κάθε άποψη τα όπλα του, ενώ πάνω στους ώμους του είχε δέρματα λεοπαρδάλεων και δεν ανεχόταν να κατακάθεται σκόνη στα μαλλιά του ούτε όταν πολεμούσε»!

Αυτή ήταν εν ολίγοις η ανάλυση των δύο ηρώων της Ιλιάδας που εκδηλώνουν δύο διαφορετικά υποδείγματα Ζυγού, του γηραιού Νέστορα και του Πάρη.

[ΣΠΑΣΜΕΝΗ ΚΟΥΚΛΑ]

Ωραίο το βιβλίο πάντως