Σύνδεση της Ψυχολογίας με Αστρολογικά Σύμβολα και Έννοιες
Η Αστρολογία αποτέλεσε αντικείμενο πολλών μελετητών στην πάροδο των αιώνων. Πολλοί επιστήμονες προσπάθησαν να υποστηρίξουν ή να αντικρούσουν την εγκυρότητά της ή να εξηγήσουν τη λειτουργία της. Μεταξύ αυτών των επιστημόνων συγκαταλέγεται και ο γνωστός ψυχολόγος και ψυχαναλυτής, Καρλ Γιουνγκ, εισηγητής εννοιών όπως το Συλλογικό Ασυνείδητο, ο Άνιμους και η Άνιμα, η Σκιά και η Περσόνα, εννοιών που είχαν σκοπό να εξηγήσουν αναλυτικότερα τη λειτουργία του ανθρώπινου ψυχισμού και των ψυχικών διεργασιών.
Ο Καρλ Γιουνγκ ασχολήθηκε με την αστρολογία στο επίπεδο της λειτουργίας των αρχετύπων. Ισχυρίστηκε ότι η αστρολογία είναι μία γλώσσα συμβόλων, που δείχνει μέσα από την επιβίωσή της ανά τους αιώνες ότι διαθέτει αρκετά εφόδια για να εξηγήσει τον τρόπο που λειτουργεί ο ανθρώπινος ψυχισμός καθώς και να προβλέψει ως ένα βαθμό την πιθανή συμπεριφορά μίας συγκεκριμένης προσωπικότητας.
Ο Καρλ Γιουνγκ εξέτασε λεπτομερειακά το υλικό που αναφέρεται στα σύμβολα και τις ιδιότητες των αστρολογικών συμβόλων και κατέληξε ότι αυτά δεν είναι παρά σύμβολα αρχετύπων, παγιωμένων δηλαδή αντιδράσεων και συμπεριφορών που κληρονομούνται από γενιά σε γενικά όπως και τα γονίδια και μεταφέρονται από πατέρα σε γιο κι από μάνα σε κόρη μέσα από το συλλογικό ασυνείδητο.
Τα αρχέτυπα δεν είναι παρά προσχηματισμένες λειτουργίες που λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο όπως τα ένστικτα. Δεν είναι τόσο λειτουργίες αυτές καθαυτές όσο «περπατημένες» διαδρομές της δράσης του ανθρώπου, που ως τέτοιες έχει διαπιστωθεί ότι τις αποθηκεύει ο άνθρωπος και τις χρησιμοποιεί στη συνέχεια εν είδει αυτοματισμών για τις ψυχικές και νοητικές του λειτουργίες.
Τα αρχέτυπα είναι προϋπάρχουσες διαδρομές, αλλά κανείς δε μας εγγυάται ότι θα τις ακολουθήσουμε ποτέ. Υπάρχουν μέσα μας σα δυναμικό, αλλά το ποια μονοπάτια θα περπατήσει κανείς είναι θέμα που δεν το γνωρίζει- κι υπάρχουν πάρα πολλά μονοπάτια την ύπαρξη των οποίων δε γνωρίζει καν ο άνθρωπος. Φανταστείτε ότι γεννιέται κανείς σε μία χώρα με απέραντα μονοπάτια. Πόσα από αυτά θα περπατήσει όμως ποτέ στη ζωή του και πόσα θα γνωρίσει; Με την πάροδο του χρόνου και μέσα από τις εμπειρίες του ο άνθρωπος είναι δυνατό να ενεργοποιήσει κάποια από αυτά τα μονοπάτια, να τα καταστήσει βατά, να σηματοδοτήσει τη χρήση τους και να τους δώσει ονόματα οδών και λεωφόρων. Αυτή η διαδικασία της εξερεύνησης όμως είναι σταδιακή και διαρκεί πολλά χρόνια.
Στην αστρολογία ο κόσμος των συμβόλων και των ιδεών της, συνιστά ένα τέτοιο κόσμο αρχετύπων. Ένα κόσμο που μέσα από την πάροδο χιλιάδων ετών χρήσης της αστρολογίας έχει ενσωματώσει τους συμβολισμούς της στο συλλογικό ασυνείδητο της ανθρωπότητας. Παρμένα τις περισσότερες φορές από τον κόσμο της φύσης, άλλοτε όμως ιδεατά και βασισμένα σε απλά γεωμετρικά σύμβολα, τα σύμβολα της αστρολογίας είναι μεταξύ άλλων συνδεδεμένα ακόμη και με αριθμολογικές έννοιες.
- Ο αριθμός Ένα σηματοδοτεί το ξεκίνημα μίας νέας ιδέας, την εμφάνιση μίας κρυμμένης δυνατότητας, τη δράση του σπέρματος.
- Ο αριθμός Δύο υποδηλώνει την ύπαρξη δύο όψεων στο κάθε πράγμα, την αντίθεση που φέρνει ισορροπία και ενότητα, το αρσενικό και το θηλυκό, το φως και το σκοτάδι.
- Ο αριθμός Τρία υποδηλώνει τη σύνθεση των αντιθέτων για να σχηματιστεί μία τρίτη θέση. Συμβολίζει τη διαλεκτική, τη γέννηση, την εξέλιξη
- Ο αριθμός Τέσσερα υποδηλώνει τη δομή, τον περιορισμό, τον ύλη, κ.ο.κ.
Η αρχετυπική σημασία των αριθμολογικών συμβολισμών γίνεται φανερή στην ερμηνεία των αστρολογικών όψεων, την ερμηνεία της σειράς των ζωδίων αλλά και των στοιχείων και ποιοτήτων στα οποία διαιρείται ο ζωδιακός.
Δεν είναι τυχαίο που τα ζώδια διαιρούνται σε ομάδες. Διαιρούνται με βάση το Δύο σε αρσενικά και θηλυκά και εσωστρεφή και εξωστρεφή. Διαιρούνται με βάση το Τρία σε τρεις τετραπλότητες, τα κυριαρχικά, τα σταθερά και τα μεταβλητά, οι οποίες αντικατοπτρίζουν τη μετάβαση από τη θέση στην αντίθεση και μετά στη σύνθεση. Διαιρούνται επίσης με βάση το Τέσσερα σε τέσσερις ομάδες ζωδίων που ανήκουν στο ίδιο στοιχείο και ψυχολογικά αντιστοιχούν στους τέσσερις ψυχολογικούς τύπους του Ιπποκράτη (χολερικός, αιματώδης, φλεγματικός και μελαγχολικός) καθώς και στις τέσσερις ψυχολογικές λειτουργίες του ανθρώπου (διαίσθηση, αντίληψη, σκέψη και συναίσθημα).
Πιο αναλυτικά η λίμπιντο, αν τη δούμε γενικότερα σαν ψυχολογική ενέργεια κι όχι μόνο ως σεξουαλική δύναμη αναζητά τις απαντήσεις στον εξωτερικό ή τον εσωτερικό κόσμο χρησιμοποιώντας τέσσερις βασικές προσεγγίσεις. Καταρχήν προσπαθεί να ερμηνεύσει τα γεγονότα με τη λογική. Όταν όμως η λογική δεν προσφέρει απαντήσεις, η λίμπιντο αναζητά τις απαντήσεις στο ασυνείδητο. Εκεί δημιουργείται μία σύγκρουση, καθώς επιθυμίες του ασυνείδητου έρχονται στην επιφάνεια και συγκρούονται με την πρωταρχική ανάγκη που έκανε το άτομο να αναζητήσει απαντήσεις εκεί.
Στο τέλος μέσα από μία σειρά αντιθέσεων μεταξύ παρορμήσεων και αναστολών καταλήγουμε σε μία μπερδεμένη κατάσταση, μία κατάσταση εκκόλαψης κάτι καινούριου. Αυτή η διαδικασία λογικής, άρνησης της λογικής κι εσωτερίκευσης στο ασυνείδητο και εύρεσης μίας κατάστασης ισορροπίας μεταξύ παρορμήσεων κι αναστολών συμβολίζεται από τη δράση των παρορμητικών, των σταθερών και των μεταβλητών ζωδίων σε ένα γενέθλιο χάρτη.
Στην πορεία της για εύρεση απαντήσεων για τη ζωή η λίμπιντο χρησιμοποιεί επίσης ένα συνδυασμό από μία ή περισσότερες από τις τέσσερις ψυχολογικές λειτουργίες. Στην προσπάθεια αυτή διαπιστώνεται συνήθως ότι κάποια από τις ψυχολογικές λειτουργίες προσφέρει καλύτερες απαντήσεις ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί με λιγότερα εμπόδια. Έτσι επιλέγεται από τον ψυχισμό του καθενός από μας μία κυρίαρχη ψυχολογική λειτουργία.
Η απόφαση έρχεται είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, το αποτέλεσμα είναι πάντως ότι αναπτύσσουμε μία ψυχολογική λειτουργία περισσότερο από τις άλλες. Άλλος βασίζεται περισσότερο στο συναίσθημα, άλλος στη λογική, άλλος στις πέντε αισθήσεις του κι άλλος στη διαίσθηση του.
Οι τέσσερις ψυχολογικές λειτουργίες ταξινομούνται σε μορφή σταυρού στις μη ορθολογιστικές (δηλαδή αυτές που δεν οδηγούν σε λήψη αποφάσεων) και τις ορθολογιστικές. Οι ορθολογιστικές είναι η σκέψη και το συναίσθημα και βάσει αυτών επιλέγουμε συνήθως το σωστό και το λάθος, αυτό που μας αρέσει κι αυτό που δε μας αρέσει.
Οι μη ορθολογιστικές είναι η αντίληψη και η διαίσθηση κι ονομάζονται μη ορθολογιστικές επειδή δεν οδηγούν σε μία διαδικασία επιλογής. Η διαίσθηση οδηγεί τη ζωή σα σε μονόδρομο, ενώ η αντίληψη οδηγεί στη διενέργεια αυτόματων σχεδόν μηχανικών αντιδράσεων στα δεδομένα που αντιλαμβανόμαστε από τον έξω κόσμο.
Οι μη ορθολογιστικές λειτουργίες εμφανίστηκαν από πολύ νωρίς στην ανθρώπινη εξέλιξη. Αντίθετα οι ορθολογιστικές λειτουργίες είναι προϊόν του πολιτισμού και της εξέλιξης του ανθρώπου.
Οι τέσσερις λειτουργίες ταξινομούνται σε πόλους, η αντίληψη απέναντι από τη διαίσθηση κι η σκέψη απέναντι από το συναίσθημα. Η ψυχολογική λειτουργία που διαλέγει ο καθένας από μας να αναπτύξει περισσότερο ονομάζεται κύρια λειτουργία. Η κύρια λειτουργία δημιουργεί εξ' αντανακλάσεως μία λειτουργία (συνήθως την αντίθετη της) την οποία ονομάζουμε μειονεκτική και είναι η λειτουργία που επιλέγει να χρησιμοποιεί λιγότερο ο άνθρωπος.
Οι άλλες δύο λειτουργίες καθίστανται συνήθως λιγότερο ή περισσότερο βοηθητικές της κύριας λειτουργίας. Στη πράξη αυτό σημαίνει ότι η κύρια λειτουργία, και συνήθως και μία δευτερεύουσα ,λειτουργούν μέσα μας κάτω από τον έλεγχο της συνείδησης, ενώ η τρίτη και κυρίως η μειονεκτική λειτουργία μας παραμένουν στον έλεγχο του ασυνείδητου που λειτουργεί τελείως ανεξάρτητα από την ατομική μας θέληση.
Αστρολογικά αυτό σημαίνει ότι στο γενέθλιο χάρτη μας επιλέγουμε ένα στοιχείο ή ένα πλανήτη πάνω στον οποίο χτίζουμε τη συνειδητότητα μας, ενώ τα άλλα στοιχεία δεν τα αναπτύσσουμε και μας βγαίνουν ασυνείδητα χωρίς να τα ελέγχουμε. Το στοιχείο ή πλανήτης που θα επιλέξουμε ως κυρίαρχο καθιστά αυτόματα το πολικό του ως μειονεκτικό σημείο ή σημείο που εκφράζεται ασυνείδητα.
Πιο κάτω αναφέρουμε συνοπτικά τα χαρακτηριστικά των τεσσάρων ψυχολογικών τύπων όπως σχετίζονται με τις ψυχολογικές λειτουργίες και τα τέσσερα στοιχεία της αστρολογίας.
Ο τύπος της φωτιάς
Ο τύπος της φωτιάς είναι ο τύπος που πλησιάζει τον κόσμο γεμάτος ενθουσιασμό κι αυτοπεποίθηση. Έχει αυθορμητισμό, δημιουργικότητα, ενέργεια και δραστηριοποιείται συνεχώς. Έχει συνεχή έμπνευση, αλλά παράλληλα είναι και απότομος, καυγαδίζει, υπερβάλλει και γίνεται ενοχλητικός.
Ο τύπος αυτός κινητοποιεί μόνος του τον εαυτό του να ενεργήσει (self-motivated). Αισθάνεται ότι έχει πάντα δίκιο κι ότι πρέπει να διεκδικεί το δίκιο του με επιμονή και κουράγιο. Είναι ανυπόμονος, δεν ανέχεται περιορισμούς και δημιουργεί το χάος όταν είναι υποχρεωμένος να λειτουργήσει κάτω από κανόνες. Κινητοποιείται με βάση τα ιδανικά του, κοιτάει μόνο μπροστά και προχωράει χωρίς να υπολογίζει τους κινδύνους. Υποτιμά την αξία των υλικών πραγμάτων κι αδυνατεί να αντιμετωπίσει καταστάσεις που τα πράγματα δεν πάνε καλά γι' αυτόν.
Ο τύπος αυτός αντιστοιχεί στο διαισθητικό τύπο όπως τον περιέγραψε ο Καρλ Γιουνγκ. Ο διαισθητικός τύπος έχει μία στάση προσμονής απέναντι στη ζωή - δηλαδή περιμένει συνεχώς να του συμβούν πράγματα – και διαθέτει γενικά μία αφελή θεώρηση της ζωής.
Σκοπός του είναι να αναζητά διαρκώς νέες ευκαιρίες κι αποτινάζει γρήγορα το παλιό, μόλις ικανοποιηθεί από αυτό και το βαρεθεί. Στην πορεία του αυτή δε λογαριάζει την ηθική ή τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος του. Γι' αυτό καταλήγει συνήθως μοναχικός εξερευνητής των πραγμάτων μακριά από τον υπόλοιπο κόσμο.
Ο διαισθητικός τύπος υποβαθμίζει συνειδητά τη λειτουργία της αντίληψης. Τον ενδιαφέρει περισσότερο η έμπνευση και το όνειρο. Το ασυνείδητο του τον τιμωρεί όμως γι' αυτό προσφέροντας του ανεξήγητες εμμονές για απόκτηση συγκεκριμένων αντικειμένων ή για πρόσληψη συγκεκριμένων αισθητικών εντυπώσεων.
Ο γήινος τύπος
Ο γήινος τύπος χαρακτηρίζεται από επιμονή, πείσμα, εργατικότητα, προσοχή και αυτοέλεγχο. Ο τύπος αυτός δεν κινητοποιείται από μόνος του αλλά πρέπει να παρακινηθεί σε δράση από άλλους που θα του δώσουν το όραμα και το στόχο. Είναι ο άνθρωπος που κάνει αυτό που περιμένει ο κόσμος από αυτόν, ο άνθρωπος του καθήκοντος. Είναι επιφυλακτικός αλλά και ισχυρογνώμων, ακολουθεί τους τύπους και τους κοινωνικούς κανόνες, εργάζεται σκληρά αλλά έχει περιορισμένη φαντασία και πολλές προκαταλήψεις. Οτιδήποτε βρίσκεται εκτός των πραγμάτων που γνωρίζει, του προκαλεί δισταγμό και επιφύλαξη. Γι' αυτό για να πειστεί να ακολουθήσει ένα στόχο χρειάζεται πολύ προσπάθεια. Μόλις πειστεί όμως είναι σε θέση να επιδείξει επιμονή και υψηλή συγκέντρωση δυνάμεων για τον επιτύχει.
Ο γήινος τύπος δίνει σημασία στην υγεία, την άνεση, τις φυσικές εμπειρίες και τον αισθησιασμό. Βιώνει τα πάντα τελείως αντικειμενικά χωρίς να επεισέρχεται υποκειμενισμός στην κρίση του. Στόχος του είναι πάντα να συμβαδίζει με τους άλλους και με ότι βλέπει στο περιβάλλον του.
Οι άνθρωποι αυτοί εκφράζονται καλύτερα με ότι είναι απτό και χειροπιαστό. Η τέχνη, η κατασκευή, το σχέδιο κι ότι έχει να κάνει με το χειρισμό υλικών πραγμάτων είναι ο τομέας που ο τύπος αυτός δραστηριοποιείται καλύτερα.
Ο αέρινος τύπος
Ο αέρινος τύπος βασίζεται στη λογική για να εξηγήσει τα πράγματα. Εκφράζεται συνετά, ανταλλάσσει ιδέες, επικοινωνεί, έχει αντικειμενικότητα και προσπαθεί να διατυπώσει σκέψεις και επιχειρήματα για να εξηγήσει τα γεγονότα. Ενεργεί διαμεσολαβητικά με σκοπό την εναρμόνιση των αντιθέσεων. Αναλώνει πολύ χρόνο στην εξέταση των ιδεών με αποτέλεσμα να παραμελεί το πρακτικό κομμάτι της ζωής. Θέλοντας να είναι σίγουρος ότι είναι αντικειμενικός, εξετάζει όλες τις πλευρές ενός ζητήματος με αποτέλεσμα να δίνει την εντύπωση ότι δεν έχει σταθερές απόψεις αλλά ότι τις αλλάζει ανάλογα με τις περιστάσεις και τα γεγονότα. Προσπαθεί ακόμα να εξηγήσει με τη λογική και γεγονότα που δεν εξηγούνται από αυτήν όπως τα συναισθήματα των ανθρώπων. Σκοπός του είναι να βρει ένα πλαίσιο αναφοράς μέσα στο οποίο θα ταιριάζουν όλα τα γεγονότα.
Ο τύπος του αέρα χρειάζεται για να προχωρήσει στη ζωή του επικοινωνία. Μέσα από την επικοινωνία με τους άλλους , τη διαλεκτική και τις αντιθέσεις προχωρεί και εξελίσσει τη σκέψη του. Στις κινήσεις του δείχνει δραστήριος, στη συμπεριφορά του κοινωνικός, και σαν προσωπικότητα δείχνει ήρεμος και με εσωτερική ενότητα.
Ο εσωστρεφής αέρινος τύπος παίρνει ερεθίσματα για εξέλιξη από τα όσα συμβαίνουν μέσα του περισσότερο παρά από τα όσα συμβαίνουν έξω από αυτόν. Προσπαθεί να βρει ένα σύστημα ηθικής που να εξηγεί όλες τις συμπεριφορές και μετά επιμένει σε αυτό δογματικά, καταστέλλοντας τις συναισθηματικές του αντιδράσεις. Δίνοντας έμφαση στη λογική, καταστέλλει τον υποκειμενικό χαρακτήρα των συναισθημάτων και μαζί υποβαθμίζει το κομμάτι εκείνο της ζωής που είναι υποκειμενικό (οικογένεια, σχέσεις, προσωπική ζωή).
Ο τύπος του αέρα προσπαθώντας να γίνεται αντικειμενικός γίνεται απρόσωπος. Κι όταν το απρόσωπο αυτό του χαρακτήρα του έρχεται σε σύγκρουση με τα καταπιεσμένα του συναισθήματα, καταλήγει αντί να το επιδιώκει να το μισεί.
Ο υδάτινος τύπος
Ο υδάτινος τύπος επηρεάζεται κι αυτός από το περιβάλλον του αλλά με διαφορετικό τρόπο. Διεισδύει στα συναισθήματα των άλλων και ταυτίζεται με τις καταστάσεις και τα γεγονότα που περνούν. Παράλληλα προβάλλει κι ο ίδιος επιρροές που ενδέχεται μακροπρόθεσμα «πνίγουν» και «φυλακίζουν» τα άτομα του περιβάλλοντος του.
Οι άνθρωποι του νερού εξωτερικεύουν πράγματα που στους υπόλοιπους τύπους είναι μόνο υποσυνείδητα. Εμφανίζουν παράλογους φόβους, είναι υπερευαίσθητοι, κι έχουν έντονες αντιδράσεις σε συγκεκριμένα άτομα και χώρους. Ο υδάτινος τύπος έχει δυσκολία να ξεχωρίσει τι από όλα αυτά που αισθάνεται είναι δικό του και τι συναίσθημα κάποιου άλλου με το οποίο έχει ταυτιστεί.
Ο υδάτινος τύπος αγαπάει την ηρεμία και τη μοναξιά, κατανοεί τους ανθρώπους και έχει συμπάθεια για όσους υποφέρουν. Έχει υποσυνείδητη σοφία και αγάπη που μπορεί εν δυνάμει να αγκαλιάσει όλους τους ανθρώπους. Αν είναι λιγότερο αναπτυγμένος ψυχικά, μπορεί να αγαπά και να καταπιέζει να προστατεύει και να προστατεύεται, να υποψιάζεται και να δειλιάζει. Αδυνατεί να δώσει λογική στα συμπεράσματα του και μπορεί μόνο να προσπαθήσει να συνειδητοποιήσει τι κάνει και να μην το κάνει υποσυνείδητα. Κρίνει τα πράγματα ανάλογα με το εάν του είναι αρεστά ή δυσάρεστα. Προσπαθεί συνεχώς να προσαρμόζεται στο περιβάλλον και γι' αυτό προσαρμόζει και τη συμπεριφορά του με αποτέλεσμα να μην καταλαβαίνουν τελικά οι γύρω του πώς αισθάνεται ο ίδιος για ένα ζήτημα.
Ο εσωστρεφής τύπος του νερού νιώθει συναισθήματα που πολλές φορές νομίζει ότι είναι των άλλων αλλά στην πραγματικότητα είναι δικά του. Δε δείχνει καθόλου συναισθηματικές αντιδράσεις με αποτέλεσμα να μην μπορεί να καταλάβει κανείς τι σκέφτεται. Έχει μεγάλη δυσκολία στην έκφραση και γενικά δείχνει να είναι ψυχρός, απόμακρος και κάπως αναίσθητος.
Τα παραπάνω δίνουν μία γενική εικόνα για τα χαρακτηριστικά των τεσσάρων ψυχολογικών τύπων. Ο αγώνας για επικράτηση της μία ή της άλλης ψυχολογικής λειτουργίας είναι κάτι δυναμικό, κάτι που μπορεί να ανατραπεί σε ένα ωροσκόπιο ή και κάτι που να μην έχει ακόμη αποφασιστεί.
Σε μερικά ωροσκόπια ο αγώνας παραμένει συνεχής και δεν έχει καταλήξει σε νίκη. Σκέψη και συναίσθημα, αντίληψη και διαίσθηση εμφανίζονται εναλλάξ και μας μπερδεύουν στην ταξινόμηση του χαρακτήρα.
Σε άλλες περιπτώσεις οι δυνατότητες που υποδεικνύει το ωροσκόπιο βρίσκονται σε νάρκη και δεν εξελίσσονται ελλείψει ευκαιριών και κατάλληλου περιβάλλοντος. Στις περιπτώσεις αυτές ο άνθρωπος δεν μπορεί να εκφράσει αυτό που είναι προορισμένος να εκφράσει με αποτέλεσμα να εκδηλώνονται καταπιεσμένες τάσεις και επιθυμίες με τη μορφή νευρώσεων.
Διαβάστε επίσης:
Ψυχολογία και Αστρολογία (Μέρος 2ο)
Ψυχολογία και Αστρολογία (Μέρος 3ο)
Ψυχολογία και Αστρολογία (Μέρος 4ο)
Βιβλιογραφία
- Kaaren Zondag - Ψυχολογία και Αστρολογία - Ίάμβλιχος 1992
- Journey Into Unus Mundus - Unus Mundus -- Carl Jung, Dreams and Archetypes
- Synchronicity -http://skepdic.com/jung.html - http://astrology.about.com/od/archet.../aa111800a.htm
- Jung and Astrology - Jung and Astrology
- Myths-Dreams-Symbols - Myths-Dreams-Symbols Carl Jung
- Archetypal Astrology - Archetypal Astrology
