Ο Θεόφιλος από την Έδεσσα

Ο Θεόφιλος από την Έδεσσα

Ένας Έλληνας, αστρολόγος των Αράβων

Ο πρώτος διακεκριμένος συγγραφέας της αστρολογίας μεταξύ των Αράβων ήταν Έλληνας, ο Θεόφιλος από την Έδεσσα (695-785). Σε προχωρημένη ηλικία, έγινε αστρολόγος της αυλής του χαλίφη Αl-Mahdî. Υπάρχουν κείμενα που κατέγραψαν την ιστορία του και τις μελέτες του. Αναφέρουν τα Συριακά χρονικά του Bar-Hebraeus (1226-1286) το εξής περιστατικό:

Ο Θεόφιλος υπηρέτησε το χαλίφη Αl-Mahdî, ο οποίος τον εκτίμησε πάρα πολύ λόγω της ανωτερότητάς του στην τέχνη της αστρολογίας. Λέγεται ότι μια ημέρα ο χαλίφης θέλησε να πάρει σε ένα ταξίδι σε μια από τις επαρχίες του, όλη του την αυλή. Η σύζυγος του χαλίφη έστειλε κάποιο να πει στον Θεόφιλο τα εξής: "Έχετε συμβουλέψει το χαλίφη για να κάνει αυτό το ταξίδι, και με αυτόν τον τρόπο επιβάλλετε επάνω σε μας την κούραση και την πλήξη του ταξιδιού, κάτι που δεν χρειαζόμαστε. Ελπίζω επομένως ο Θεός να σας κάνει να χαθείτε και να εξαφανιστείτε από αυτόν τον κόσμο, έτσι ώστε, με την απελευθέρωση από εσάς, να μπορούμε να βρούμε κάποια ειρήνη."
Ο Θεόφιλος απάντησε στον υπάλληλο που του είχε φέρει αυτό το μήνυμα, να επιστρέψει στην κυρία του και να πει: "Δεν είμαι εγώ που έχω συμβουλεύσει το βασιλιά για να κάνει αυτό το ταξίδι. Ταξιδεύει όταν εκείνος το επιθυμεί.. Όσον αφορά στην κατάρα που έχετε πετάξει επάνω μου για να επιταχύνετε το θάνατό μου, η απόφαση αυτή έχει ληφθεί ήδη και έχει βεβαιωθεί από το Θεό Θα πεθάνω σύντομα αλλά μην υποθέστε ότι θα έχω πεθάνει επειδή η ευχή σας έχει εισακουσθεί. Είναι η θέληση του Δημιουργού μου που θα την ολοκληρώσει. Αλλά για εσάς, βασίλισσα , λέω τα εξής: "Προετοιμάστε πολλή σκόνη για σας και όταν μάθετε ότι είμαι νεκρός, σωρός από αυτή η σκόνη θα πέσει στο κεφάλι σας." Όταν η βασίλισσα άκουσε αυτές τις λέξεις, είχε έναν μεγάλο φόβο, και αναρωτήθηκε για τα μελλούμενα.
Λίγο αργότερα, ο Θεόφιλος πέθανε και είκοσι ημέρες μετά από αυτόν, ο χαλίφης πέθανε επίσης. Αυτό που είχε προλεχθεί από τον Θεόφιλο, βγήκε αληθινό.

Ο Θεόφιλος έγραψε τέσσερις πραγματείες πάνω στην αστρολογία στα ελληνικά. Κάποια θέματα ήταν:

• Εργασίες για τις επιλογές για τους πολέμους και τις εκστρατείες και κυριαρχία που απευθύνεται στο γιο του Δευκαλίωνα (θέματα επιλεκτικής αστρολογίας). Αυτό είναι μια εργασία για τη στρατιωτική αστρολογία, μερικώς βασισμένη στην ινδική αστρολογία είναι η μόνη μεσαιωνική ελληνική αστρολογική πραγματεία που αφιερώνεται εξ ολοκλήρου στη στρατιωτική αστρολογία. Η αναφορά είναι ακριβής, με υπολογισμούς πάνω στους πλανήτες, για τους οποίους εξηγεί τις ιδιότητες και τους συνδυασμούς. Περιγράφει, για παράδειγμα:
  «�έτσι, όχι μόνο κάνει τον Άρη να ενεργοποιήσει τον πόλεμο, αλλά ο Κρόνος ολοκληρώνει επίσης την καταστροφή των βασιλιάδων και τη κατάληψη των πόλεων, όπως βρίσκεται στις εγκόσμιες αστρολογικές επιρροές. Αλλά ο Άρης κάνει επίσης τους εμπρησμούς και τις λοιμώδεις ασθένειες και τις ξηρασίες και τις ελλείψεις των φρούτων�»
• Εκτός από τις αναφορές στους συνδυασμούς, λαμβάνει υπόψη τους σημειοδότες, κακεργέτες κι ευεργέτες πλανήτες, μιλά για την αιχμαλωσία και κάθε επιχείρηση στρατιωτική. Μελετά και προβλέπει άνοδο και πτώση αρχηγών κρατών. Χρησιμοποιεί κείμενα των αρχαίων, αλλά και την ωριαία αστρολογία. Συμβουλεύει να πλησιάζουν την πραγματεία με προσοχή κι επιμέλεια και να χρησιμοποιούν τις πενιχρές του υποδείξεις σε συνδυασμό των επιρροών των ζωδίων και των πλανητών, καθώς και των σταθερών αστέρων, και των φώτων. Λέει μάλιστα, πως δεν θα γίνει σφάλμα, αν συναινεί κι ο Θεός.
• Μία άλλη μελέτη αφορά τα διάφορα είδη της Επιλεκτικής αστρολογίας. Αναφέρεται σε κάθε ένα από τους 12 οίκους και τις επιλογές που τους αντιστοιχούν. Βασίζει τις μελέτες του στον Δωρόθεο και τον Ηφαίστειο από τις Θήβες.
• Άλλη εργασία του σχετίζεται με μία συλλογή των Κοσμικών Επιρροών. Αφορά την Εγκόσμια ή Πολιτική αστρολογία, και μιλά για τον τρόπο που εξετάζουμε την ετήσια πρόβλεψη, καθώς και την μηνιαία. Οι πληροφορίες του βασίζονται σε μελέτες Αιγυπτίων, Ελλήνων, Περσών και Αράβων.

Τα βιβλία του είναι συντηρημένα σε μεγάλο βαθμό και κάποια μέρη τους παραμένουν άθικτα.

Ο ερευνητής James H. Holden έχει συμπεριλάβει κάποια ενδιαφέροντα αποσπάσματα του Θεόφιλου, στο βιβλίο του «Η ιστορία της Αραβικής Αστρολογίας».