Λίλιαν Σίμου
18-03-2005, 12:31 AM
Ο Ρουσσώ έχει ονομάσει την εφηβεία σαν «μία δεύτερη γέννηση του ανθρώπου». Στην πραγματικότητα πρόκειται για μία αναγέννηση, με όλες τις ανάγκες και τις αβεβαιότητες της εισαγωγής στη ζωή. Η έξοδος από το στενό οικογενειακό περιβάλλον, φαίνεται σε άλλους εφήβους σαν ευτυχία, σε άλλους σαν βάσανο. Οι άτολμοι τρομάζουν με τη δυνατότητα να είναι ανεξάρτητοι όλο και περισσότερο. Τους δημιουργείται, λοιπόν, ένα αίσθημα φόβου.
Πολλά και δυσάρεστα είναι τα συμπτώματα του φόβου της εφηβείας. Βασικός όμως φόβος είναι αυτός για την αποτυχία του μαθητή, που προκαλεί αλλαγές στον χαρακτήρα και διαταραχές στη συμπεριφορά και σε ακραίες περιπτώσεις ενδέχεται να φθάσει ως την ψυχική κατάρρευση.
Γονείς και παιδαγωγοί πρέπει να προσέχουν να μην ωθούν στα άκρα τον έφηβο. Όλοι με την τάση να τον καθοδηγούν και να σκέπτονται για το καλό του και τα συμφέροντά του, φθάνουν συχνά σε σκληρή κι αυταρχική συμπεριφορά απέναντί του. Εκείνος αναπτύσσει συναισθήματα κατωτερότητας κι αντιστέκεται με αρνητική διάθεση, ακόμη και σε λογικές απαιτήσεις των γονέων του. Η ένταση φθάνει σε αδιέξοδα, κλονισμό σχέσεων και έλλειψη αυτό-εκτίμησης του εφήβου. Κάθε ήττα μπορεί να του φανεί στο μέλλον καταστροφική, καθώς μέσα στην έξαρση της περιόδου αυτής, βιώνει σε υπερβολή ό,τι του συμβαίνει.
Βασική είναι η επικοινωνία που αναπτύσσεται μεταξύ γονέων και παιδιών, αλλά και καθηγητών εκείνη την περίοδο. Ο διάλογος και η συνεχής επαφή, θα κάνουν τον έφηβο να αποφύγει να κλειστεί στον εαυτό του και να κάνει σκοτεινές ή θολές σκέψεις για ό,τι τον ανησυχεί. Συχνά, όταν ο έφηβος μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον με ασθενείς συναισθηματικούς δεσμούς, απομονώνεται κι αποξενώνεται από την κοινωνία. Η σεξουαλικότητα που αναπτύσσεται σιγά-σιγά, η ανάγκη να τον αναγνωρίσουν και να τον προσέξουν, αντιπαρατίθενται με την εσωστρέφεια του συγκεκριμένου τύπου εφήβου και τον κάνουν να βιώνει μία οδυνηρή ανεπάρκεια. Κάθε αποτυχία (σε επάγγελμα, σχολείο, αγάπη, κοινότητα), τον βυθίζει σε ένα κόσμο δυσδιάκριτο και θολό. Μπορεί σε ακραίες περιπτώσεις να φθάσει και στην παραφροσύνη. Η εφηβική παραφροσύνη δεν είναι, όπως νομίζουμε σήμερα, μία κληρονομική ασθένεια, μία ανωμαλία της ιδιοσυγκρασίας, αλλά απλώς η διέξοδος από μία μεγάλη απελπισία που πέφτει ο έφηβος, όταν δεν έχει σωστό περιβάλλον να τον στηρίζει. Ικανοί ψυχοθεραπευτές, μπορούν σήμερα να βοηθήσουν τον νεαρό αυτό έφηβο να βρει τον δρόμο του.
Η κατάπτωση κι η εφηβική εγκληματικότητα είναι κι αυτές θλιβερές καταλήξεις του λαβύρινθου της εφηβείας. Μπορεί να φθάσει μέχρι την καθολική άρνηση όλων αυτών που στα μάτια των μεγάλων θεωρούνται αξίες. Μία αθώα ένδειξη ανταρσίας είναι το ντύσιμο ή το χτένισμα: θέλει να γίνει αισθητός, να προκαλέσει, να διαφέρει από τους μεγαλύτερους, να είναι ατημέλητος ή με μειωμένη αντίληψη της υγιεινής.
Απέναντι στους παιδαγωγούς, η διαμαρτυρία μπορεί να φέρει τάσεις καταστροφής στον εκπαιδευτικό τους χώρο.
Τα έντονα μουσικά ακούσματα είναι κι αυτά η φωνής της διαμαρτυρίας και της ανησυχίας που διακατέχει τον έφηβο. Η παραβατική συμπεριφορά είναι αρκετά σπάνια, αλλά οι νευρικές, νευρωτικές ή ψυχοσωματικές διαταραχές παρουσιάζονται αρκετά συχνά.
Όταν από τα 13 περίπου χρόνια, το παιδί αναπτύσσεται σωματικά, οργανικά κι αλλάζει ψυχολογικά, είναι σε μία μετέωρη κατάσταση. Το σώμα διαφοροποιείται, οι ορμόνες του δημιουργούν εξάρσεις και μεταπτώσεις και ξαφνικά παύει να αισθάνεται παιδί, αλλά δεν μπορεί να ενταχθεί και στον κόσμο των μεγάλων. Είναι κάπου ανάμεσα, κάπου διαφορετικά, κάπου ανένταχτο. Η υπόφυση λειτουργεί όλο και πιο πολύ και οι σεξουαλικές ορμόνες επηρεάζουν τον οργανισμό βαθύτατα. Οι σμηματογόνοι αδένες εργάζονται εντατικά κι η εφίδρωση είναι αυξημένη. Είναι έφηβος!
Η εφηβεία θα λέγαμε πως είναι η δεύτερη ανάπτυξη του εγώ. Δεν είναι κύριος των καταστάσεων και βρίσκει την μεταβατική περίοδο περίεργη κι αβέβαιη. Η κρίση της εφηβείας είναι σοβαρότερη από όσο συχνά αντιλαμβανόμαστε εμείς η μεγαλύτεροι. Ψυχικές παραμορφώσεις που έχουν ριζώσει από την παιδική ηλικία κι υποβόσκουν, δημιουργούν τώρα κρίσεις και περιπλοκές. Η συγκαταβατική συμπεριφορά του παιδιού που υποχωρούσε για να ευχαριστήσει τους γονείς, παύει να υπάρχει ξαφνικά. Η αντιλογία και το πείσμα, κάνουν τους μεγάλους να δυσανασχετούν για το άλλοτε «καλό τους παιδί» που «χάλασε». Ξεκινά η κρίση των γενεών. Ωστόσο, η κατανόηση κι η αντιαυταρχική συμπεριφορά των μεγαλυτέρων, θα βοηθήσει να ξεπεραστεί αυτή η δύσκολη περίοδος.
Συχνά ο έφηβος αισθάνεται μόνος κι εγκαταλελειμμένος. Το «ημερολόγιο» είναι συχνά ένα στήριγμα για να εκφράζεται. Το καλύτερο θα ήταν ο διάλογος με κάποιο φίλο ή ένα μεγαλύτερο που εμπιστεύεται. Κατά την περίοδο αυτή, ο καλλιεργημένος έφηβος, μπορεί να γίνει φιλόσοφος και να αναρωτιέται για τις αξίες και την αλήθεια της ζωής. Θρησκευτικές, ιδεολογικές διαφοροποιήσεις μπορεί να διαφανούν στο νου του εφήβου. Ένας σωστός σύμβουλος θα ήταν το καλύτερο αυτή την περίοδο, ώστε να μη φθάσει στα άκρα, αλλά και να μη μείνουν ατελείς οι πνευματικές του ανησυχίες.
Συχνά, η εφηβική ηλικία υμνείται σαν κάτι το ωραίο κι αμετάκλητο., Αλλά ο καθένας πρέπει να ομολογήσει πως είναι η πιο δύσκολη και περίπλοκη περίοδος της ζωής του ανθρώπου.
Ο παιδοψυχίατρος A. Homburger, αναφέρει : «Κανένα είδος φρενοβλαβών δεν είναι τόσο δύσκολο στη διασάφηση των εσωτερικών τους διαδικασιών, όσο ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπων στην κανονική εφηβεία»
Πρέπει λοιπόν να έχει καταλάβει κάποιος την ανεπάρκεια και την προβληματικότητα της ύπαρξης του νεαρού ατόμου, αν θέλει να του παρασταθεί στην μεγαλύτερη κρίση της ζωής του. Η σωστά αφομοιωμένη εφηβεία, γίνεται ψυχικό και πνευματικό θεμέλιο της κατοπινής διαμόρφωσης του χαρακτήρα. Συχνά, ας μη ξεχνάμε, πως οι δύσκολοι ενήλικες, είχαν τραυματικές εμπειρίες στην εφηβική τους ηλικία. Είναι βασικό λοιπόν, να ενημερωθούμε και να γνωρίζουμε πώς πρέπει να φερθούμε στον έφηβο, για να διαμορφώσουμε μία μελλοντική κοινωνία με ώριμους, ισορροπημένους και συνεργάσιμους ενήλικες.
Βιβλιογραφία :
«Ανατρέφω σωστά το παιδί μου» του Γιόζεφ Ράττνερ
Πολλά και δυσάρεστα είναι τα συμπτώματα του φόβου της εφηβείας. Βασικός όμως φόβος είναι αυτός για την αποτυχία του μαθητή, που προκαλεί αλλαγές στον χαρακτήρα και διαταραχές στη συμπεριφορά και σε ακραίες περιπτώσεις ενδέχεται να φθάσει ως την ψυχική κατάρρευση.
Γονείς και παιδαγωγοί πρέπει να προσέχουν να μην ωθούν στα άκρα τον έφηβο. Όλοι με την τάση να τον καθοδηγούν και να σκέπτονται για το καλό του και τα συμφέροντά του, φθάνουν συχνά σε σκληρή κι αυταρχική συμπεριφορά απέναντί του. Εκείνος αναπτύσσει συναισθήματα κατωτερότητας κι αντιστέκεται με αρνητική διάθεση, ακόμη και σε λογικές απαιτήσεις των γονέων του. Η ένταση φθάνει σε αδιέξοδα, κλονισμό σχέσεων και έλλειψη αυτό-εκτίμησης του εφήβου. Κάθε ήττα μπορεί να του φανεί στο μέλλον καταστροφική, καθώς μέσα στην έξαρση της περιόδου αυτής, βιώνει σε υπερβολή ό,τι του συμβαίνει.
Βασική είναι η επικοινωνία που αναπτύσσεται μεταξύ γονέων και παιδιών, αλλά και καθηγητών εκείνη την περίοδο. Ο διάλογος και η συνεχής επαφή, θα κάνουν τον έφηβο να αποφύγει να κλειστεί στον εαυτό του και να κάνει σκοτεινές ή θολές σκέψεις για ό,τι τον ανησυχεί. Συχνά, όταν ο έφηβος μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον με ασθενείς συναισθηματικούς δεσμούς, απομονώνεται κι αποξενώνεται από την κοινωνία. Η σεξουαλικότητα που αναπτύσσεται σιγά-σιγά, η ανάγκη να τον αναγνωρίσουν και να τον προσέξουν, αντιπαρατίθενται με την εσωστρέφεια του συγκεκριμένου τύπου εφήβου και τον κάνουν να βιώνει μία οδυνηρή ανεπάρκεια. Κάθε αποτυχία (σε επάγγελμα, σχολείο, αγάπη, κοινότητα), τον βυθίζει σε ένα κόσμο δυσδιάκριτο και θολό. Μπορεί σε ακραίες περιπτώσεις να φθάσει και στην παραφροσύνη. Η εφηβική παραφροσύνη δεν είναι, όπως νομίζουμε σήμερα, μία κληρονομική ασθένεια, μία ανωμαλία της ιδιοσυγκρασίας, αλλά απλώς η διέξοδος από μία μεγάλη απελπισία που πέφτει ο έφηβος, όταν δεν έχει σωστό περιβάλλον να τον στηρίζει. Ικανοί ψυχοθεραπευτές, μπορούν σήμερα να βοηθήσουν τον νεαρό αυτό έφηβο να βρει τον δρόμο του.
Η κατάπτωση κι η εφηβική εγκληματικότητα είναι κι αυτές θλιβερές καταλήξεις του λαβύρινθου της εφηβείας. Μπορεί να φθάσει μέχρι την καθολική άρνηση όλων αυτών που στα μάτια των μεγάλων θεωρούνται αξίες. Μία αθώα ένδειξη ανταρσίας είναι το ντύσιμο ή το χτένισμα: θέλει να γίνει αισθητός, να προκαλέσει, να διαφέρει από τους μεγαλύτερους, να είναι ατημέλητος ή με μειωμένη αντίληψη της υγιεινής.
Απέναντι στους παιδαγωγούς, η διαμαρτυρία μπορεί να φέρει τάσεις καταστροφής στον εκπαιδευτικό τους χώρο.
Τα έντονα μουσικά ακούσματα είναι κι αυτά η φωνής της διαμαρτυρίας και της ανησυχίας που διακατέχει τον έφηβο. Η παραβατική συμπεριφορά είναι αρκετά σπάνια, αλλά οι νευρικές, νευρωτικές ή ψυχοσωματικές διαταραχές παρουσιάζονται αρκετά συχνά.
Όταν από τα 13 περίπου χρόνια, το παιδί αναπτύσσεται σωματικά, οργανικά κι αλλάζει ψυχολογικά, είναι σε μία μετέωρη κατάσταση. Το σώμα διαφοροποιείται, οι ορμόνες του δημιουργούν εξάρσεις και μεταπτώσεις και ξαφνικά παύει να αισθάνεται παιδί, αλλά δεν μπορεί να ενταχθεί και στον κόσμο των μεγάλων. Είναι κάπου ανάμεσα, κάπου διαφορετικά, κάπου ανένταχτο. Η υπόφυση λειτουργεί όλο και πιο πολύ και οι σεξουαλικές ορμόνες επηρεάζουν τον οργανισμό βαθύτατα. Οι σμηματογόνοι αδένες εργάζονται εντατικά κι η εφίδρωση είναι αυξημένη. Είναι έφηβος!
Η εφηβεία θα λέγαμε πως είναι η δεύτερη ανάπτυξη του εγώ. Δεν είναι κύριος των καταστάσεων και βρίσκει την μεταβατική περίοδο περίεργη κι αβέβαιη. Η κρίση της εφηβείας είναι σοβαρότερη από όσο συχνά αντιλαμβανόμαστε εμείς η μεγαλύτεροι. Ψυχικές παραμορφώσεις που έχουν ριζώσει από την παιδική ηλικία κι υποβόσκουν, δημιουργούν τώρα κρίσεις και περιπλοκές. Η συγκαταβατική συμπεριφορά του παιδιού που υποχωρούσε για να ευχαριστήσει τους γονείς, παύει να υπάρχει ξαφνικά. Η αντιλογία και το πείσμα, κάνουν τους μεγάλους να δυσανασχετούν για το άλλοτε «καλό τους παιδί» που «χάλασε». Ξεκινά η κρίση των γενεών. Ωστόσο, η κατανόηση κι η αντιαυταρχική συμπεριφορά των μεγαλυτέρων, θα βοηθήσει να ξεπεραστεί αυτή η δύσκολη περίοδος.
Συχνά ο έφηβος αισθάνεται μόνος κι εγκαταλελειμμένος. Το «ημερολόγιο» είναι συχνά ένα στήριγμα για να εκφράζεται. Το καλύτερο θα ήταν ο διάλογος με κάποιο φίλο ή ένα μεγαλύτερο που εμπιστεύεται. Κατά την περίοδο αυτή, ο καλλιεργημένος έφηβος, μπορεί να γίνει φιλόσοφος και να αναρωτιέται για τις αξίες και την αλήθεια της ζωής. Θρησκευτικές, ιδεολογικές διαφοροποιήσεις μπορεί να διαφανούν στο νου του εφήβου. Ένας σωστός σύμβουλος θα ήταν το καλύτερο αυτή την περίοδο, ώστε να μη φθάσει στα άκρα, αλλά και να μη μείνουν ατελείς οι πνευματικές του ανησυχίες.
Συχνά, η εφηβική ηλικία υμνείται σαν κάτι το ωραίο κι αμετάκλητο., Αλλά ο καθένας πρέπει να ομολογήσει πως είναι η πιο δύσκολη και περίπλοκη περίοδος της ζωής του ανθρώπου.
Ο παιδοψυχίατρος A. Homburger, αναφέρει : «Κανένα είδος φρενοβλαβών δεν είναι τόσο δύσκολο στη διασάφηση των εσωτερικών τους διαδικασιών, όσο ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπων στην κανονική εφηβεία»
Πρέπει λοιπόν να έχει καταλάβει κάποιος την ανεπάρκεια και την προβληματικότητα της ύπαρξης του νεαρού ατόμου, αν θέλει να του παρασταθεί στην μεγαλύτερη κρίση της ζωής του. Η σωστά αφομοιωμένη εφηβεία, γίνεται ψυχικό και πνευματικό θεμέλιο της κατοπινής διαμόρφωσης του χαρακτήρα. Συχνά, ας μη ξεχνάμε, πως οι δύσκολοι ενήλικες, είχαν τραυματικές εμπειρίες στην εφηβική τους ηλικία. Είναι βασικό λοιπόν, να ενημερωθούμε και να γνωρίζουμε πώς πρέπει να φερθούμε στον έφηβο, για να διαμορφώσουμε μία μελλοντική κοινωνία με ώριμους, ισορροπημένους και συνεργάσιμους ενήλικες.
Βιβλιογραφία :
«Ανατρέφω σωστά το παιδί μου» του Γιόζεφ Ράττνερ