Ζωή και Ζώδια
01-09-2007, 09:08 AM
Σε πολλά μέρη του κόσμου μελετάται σοβαρά η χρησιμοποίηση παραδοσιακών ιατρικών συστημάτων για την προαγωγή των παρεχομένων ιατρικών υπηρεσιών και για την πρόληψη και θεραπεία των ασθενειών.
Γράφει η Σοφία Παπαδοπούλου
Χημικός – Ερευνήτρια Ayurveda
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε μια από τις διασκέψεις του έδωσε έμφαση στη χρησιμοποίηση τέτοιων θεραπευτικών μεθόδων. Τις τελευταίες δεκαετίες υπήρξε μια τάση εκμετάλλευσης των φαρμάκων αυτών των παραδοσιακών συστημάτων, χωρίς πολλές φορές να δίνεται καμιά προσοχή στις βασικές τους αρχές. Η χρήση αυτών των φαρμάκων δεν είναι απλώς εμπειρική, όπως νομίζουν μερικοί, αλλά αντιθέτως σε μερικά από τα παραδοσιακά συστήματα υπάρχουν λογικές και επιστημονικές βασικές αρχές που εξηγούν τη σύσταση των φαρμάκων, τη δράση τους, την αιτιολογία των ασθενειών, την πρόληψή τους, τη θεραπεία τους, καθώς και τη διατήρηση της θετικής υγείας. Είναι επομένως αναγκαίο οι επιστήμονες και οι ερευνητές να εξοικειωθούν με αυτές τις βασικές αρχές, πριν ξεκινήσουν να διερευνούν τα νέα φάρμακα και τις πιθανές θεραπείες.
Ο άνθρωπος δεν είναι απλώς μια ένωση δέρματος, οργάνων σάρκας και οστών, αλλά διαθέτει και νου, διάνοια, εγώ και ψυχή. Στους τομείς αυτούς ελάχιστη έρευνα έχει γίνει από τη σύγχρονη επιστήμη. Επιστήμονες σε όλο τον κόσμο ασχολούνται σοβαρά με την έρευνα σ' αυτούς τους τομείς, αλλά θα χρειαστεί πολύς χρόνος πριν σημειωθούν κάποιες ικανοποιητικές επιτεύξεις προς αυτή την κατεύθυνση. ¶λλωστε, πολλά πράγματα που θεωρούνταν ως μύθοι έγιναν σήμερα επιστημονικά γεγονότα.
O ορισμός της Αγιουρβέδα
<div align=left><img src=http://www.myhoroscope.gr/articles/images/Fytotherapy2.jpg align=right hspace=6 vspace=1</div>Η λέξη «Ayurveda» αποτελείται από δυο σανσκριτικούς όρους, δηλαδή ayus που σημαίνει «ζωή» και veda που σημαίνει «γνώση», και έτσι συχνά μεταφράζεται σαν η «επιστήμη της ζωής».
Από τον ορισμό αυτό φαίνεται ότι η Αγιουρβέδα δίνει έμφαση όχι μόνο στο να ζούμε μια ζωή γεμάτη ευτυχία και υγεία, πράγμα που προϋποθέτει μια ατομικιστική στάση, αλλά και στο να ζούμε μια ζωή χρήσιμη στην κοινωνία ως σύνολο. Αν δεν γίνει ευτυχισμένη η κοινωνία, δεν είναι δυνατόν το άτομο να πετύχει ή να διατηρήσει τη δική του ευτυχία. Έχοντας αυτό κατά νου, το άτομο πρέπει πάντα να προσπαθεί να συμβάλλει στην ευτυχία της κοινωνίας, και τα αγιουρβεδικά κείμενα αναφέρονται συχνά στον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μπορεί να γίνει ευτυχισμένη. Η κοινωνική ιατρική που αντιμετωπίζεται ως νέα ιδέα από τη σύγχρονη ιατρική, δεν είναι παρά μια ανάμνηση εκείνου που κήρυσσε και υποστήριζε η Αγιουρβέδα πριν από 5.000 χρόνια.
Η Αγιουρβέδα δεν ασχολείται αποκλειστικά με τη θεραπεία των ανθρώπινων όντων, ασχολείται επίσης και με τη θεραπεία ασθενειών των ζώων και των φυτών.
Τα μοναδικά χαρακτηριστικά της Αγιουρβέδα
Τα ακόλουθα είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του αγιουρβεδικού συστήματος:
1. Αντιμετώπιση του ατόμου ως συνόλου. Στη σύγχρονη ιατρική δίνεται περισσότερη προσοχή στην ίαση του προσβε-βλημένου μέρους του σώματος. Αντιθέτως στην Αγιουρβέδα, κατά την αντιμετώπιση της ασθένειας λαμβάνεται υπόψη το άτομο ως σύνολο. Κατά τη θεραπεία του ασθενούς λαμβάνονται υπόψη όχι μόνο η κατάσταση των άλλων μερών του σώματος αλλά και η κατάσταση του νου και της ψυχής.
2. Τα αγιουρβεδικά προϊόντα έχουν πίσω τους αιώνες παράδοσης, αποτελούνται αποκλειστικά από βότανα και δεν είναι τοξικά.
3. Το κάθε προϊόν είναι τονωτικό. Όλα τα αγιουρβεδικά προϊόντα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα από ασθενείς και υγιείς. Στους ασθενείς αντιμετωπίζουν τις ασθένειες και στους υγιείς προστατεύουν από αυτές.
4. Μαζί με τα προϊόντα υποδεικνύεται δίαιτα και δίνονται διάφορες συμβουλές, όσον αφορά τον υγιή τρόπο ζωής και σκέψης.
5. Ψυχοσωματική αντίληψη της ασθένειας. Οι ασθένειες δεν θεωρούνται αποκλειστικά ως ψυχικές ή σωματικές. Ψυ-χικοί παράγοντες πάντα περιγράφονται ως αιτίες σωματικών ασθενειών και το αντίστροφο. Αυτό δημιούργησε την ψυχοσωματική αντίληψη όλων των ασθενειών στην Αγιουρβέδα.
6. Δίνεται έμφαση στην πρόληψη. Η Αγιουρβέδα δίνει μεγάλη έμφαση στην πρόληψη των ασθενειών, λαμβάνοντας υπόψιν παράγοντες όπως: διατροφή, κίνηση, περιβάλλον, τρόπος ζωής και τρόπος σκέψης.
Βασικές μέθοδοι παρασκευής των αγιουρβεδικών προϊόντων
Με σκοπό να αποκτήσουν το μέγιστο ευεργετικό αποτέλεσμα και να κάνουν το σκεύασμα εύγευστο, στα αγιουρβεδικά κείμενα περιγράφονται διάφορες διαδικασίες παρασκευής τους. Αναφέρουμε κάποιες ενδεικτικά:
1. Χυμός: αυτός γενικά εξάγεται από τα φύλλα, τα άνθη, τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς. Τα μέρη του φυτού πρώτα πλένονται καλά και ύστερα με ψυχρή πίεση εξάγεται ο χυμός. Μερικές φορές τα μέρη του φυτού πρώτα πολτοποιούνται με την προσθήκη νερού. Ύστερα εξάγεται ο χυμός πιέζοντας τον πολτό μέσα σε ένα ύφασμα. Σε μερικές περιπτώσεις απαιτείται να χρησιμοποιηθούν πιο ειδικές μέθοδοι.
2. Πούδρα: Γενικά, για την παρασκευή πούδρας χρησιμοποιούνται τα φύλλα, οι βλαστοί, ο φλοιός και οι ρίζες. Για το σκοπό αυτό τα φυτά ξεραίνονται στη σκιά και ύστερα κονιορτοποιούνται. Ορισμένα φυτά μπορεί επίσης να ξεραθούν και στον ήλιο. Αυτά πρέπει να κονιορτοποιηθούν μόνο όταν έχουν αποξηρανθεί πλήρως, διαφορετικά μπορεί να προσβληθούν από μύκητες. Η πούδρα πρέπει να αποθηκευτεί σε ένα στεγνό και αεροστεγές δοχείο από γυαλί. Διατηρεί τη θεραπευτική αξία της επί ένα χρόνο. Γενικά, οι πούδρες διαφόρων φαρμάκων αναμιγνύονται μαζί, για να γίνουν πιο αποτελεσματικές.
3. Αφέψημα: Αυτό παρασκευάζεται βράζοντας τα προϊόντα σε νερό. Ανάλογα με τη σκληρότητα της ουσίας, προστίθενται τέσσερα, οκτώ ή δεκάξι μέρη νερού και βράζονται μέχρις ότου μείνει μόνο το ένα τέταρτο. Αυτό το αφέψημα φιλτράρεται. Μερικές φορές προστίθενται διάφορα άλλα υλικά, όπως βούτυρο, μέλι, ζάχαρη κατεργασμένη ή ακατέργαστη και λάδι.
4. Πάστα: Τα φύλλα, τα άνθη, ο καρπός, ο βλαστός ή η ρίζα τρίβονται με την προσθήκη νερού για την παρασκευή πάστας.
5. Έγχυμα: Πρόκειται κυρίως για θερμά εγχύματα φυτών σε νερό, για παράδειγμα τα κλασικά εγχύματα από τσάι, μέντα, τριαντάφυλλο, γιασεμί κ.τ.λ. Τα φυτά βυθίζονται στο ζεστό νερό για λίγα λεπτά και ύστερα το έγχυμα στραγγίζεται.
6. Σιρόπι ή μαρμελάδα: Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό αγιουρβεδικό προϊόν. Γενικά, λαμβάνουν τη σκόνη ή πάστα του βασικού προϊόντος (1 μέρος) και ακατέργαστη ζάχαρη (4 μέρη) και υγρό, όπως είναι το αφέψημα ή ο χυμός του προϊόντος (4 μέρη) και το βράζουν στη φωτιά. Όταν το υλικό γίνει στερεό προσθέτουν, ανάλογα με τη συνταγή, επιπλέον σκόνη του προϊόντος και ανακατεύουν καλά. Ύστερα κατεβάζουν στο σκεύος από τη φωτιά, το αφήνουν να κρυώσει και το ανακατεύουν με μέλι. Αυτό το σιρόπι πρέπει να το φυλάξουν σε δοχείο από πηλό ή πορσελάνη αλειμμένο με γκι. Αν στη συνταγή αναφέρεται το γκι ή το λάδι και η πάστα ουσιών, τότε πρώτα απ' όλα ζεσταίνουν το γκι ή το λάδι και την πάστα και ύστερα προστίθενται τα άλλα υλικά: τα υγρά, το μέλι κ.τ.λ. και βράζονται σύμφωνα με τη συνταγή.
Το τσιαβάνα πράσα (ένα ελιξίριο) είναι ίσως το χαρακτηριστικότερο της κατηγορίας αυτής. Πρόκειται για ένα έξοχο τονωτικό, πλούσιο σε μαλακή, βότανο γνωστό για τις αντιοξειδωτικές του ιδιότητες.
Όλα τα συστήματα Ιατρικής -παραδοσιακά ή σύγχρονα- έχουν να παίξουν το δικό τους σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της υγείας, την πρόληψη και τη θεραπεία ασθενειών. Αν κοιτάξουμε την ιστορία, γίνεται φανερό ότι κανένας πολιτισμός δεν αναπτύχθηκε απομονωμένος. Τα καλά στοιχεία άλλων πολιτισμών και τα χρήσιμα στοιχεία και της δικής του παράδοσης γίνονταν πάντα σεβαστά και χρησιμοποιούνταν χωρίς επιφυλάξεις, για να επιτευχθεί μια πρόοδος. Συνεπώς και η Αγιουρβέδα δεν είναι ο μοναδικός εκφραστής κάθε αληθινού και ωφέλιμου. Μια τέτοια αντίληψη θα ερχόταν σε αντίθεση με τις ίδιες τις θεμελιώδεις αρχές της. Σύμφωνα με τον Τσάρακα (αρχαίο Ινδό αγιουρβεδικό ιατρό και φιλόσοφο): Ο σοφός θεωρεί ολόκληρο το σύμπαν σαν δάσκαλο του. Μόνο ο αδαής βρίσκει εχθρούς. Γι' αυτό πρέπει κανείς χωρίς επιφυλάξεις να δέχεται την κάθε καλή συμβουλή από όπου κι αν προέρχεται, ακόμη και από έναν εχθρό, και να την ακολουθεί (Τσάρακα: Βιμάνα 8:14).
Έχοντας κατά νου τη συμβουλή του Τσάρακα, όλα τα συστήματα ιατρικής, παραδοσιακά ή σύγχρονα, θα πρέπει να δρουν συμπληρωματικά και επιβοηθητικά μεταξύ τους για την ανακούφιση του πόνου και να χαρίζουν παρηγοριά στην πάσχουσα ανθρωπότητα.
Γράφει η Σοφία Παπαδοπούλου
Χημικός – Ερευνήτρια Ayurveda
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε μια από τις διασκέψεις του έδωσε έμφαση στη χρησιμοποίηση τέτοιων θεραπευτικών μεθόδων. Τις τελευταίες δεκαετίες υπήρξε μια τάση εκμετάλλευσης των φαρμάκων αυτών των παραδοσιακών συστημάτων, χωρίς πολλές φορές να δίνεται καμιά προσοχή στις βασικές τους αρχές. Η χρήση αυτών των φαρμάκων δεν είναι απλώς εμπειρική, όπως νομίζουν μερικοί, αλλά αντιθέτως σε μερικά από τα παραδοσιακά συστήματα υπάρχουν λογικές και επιστημονικές βασικές αρχές που εξηγούν τη σύσταση των φαρμάκων, τη δράση τους, την αιτιολογία των ασθενειών, την πρόληψή τους, τη θεραπεία τους, καθώς και τη διατήρηση της θετικής υγείας. Είναι επομένως αναγκαίο οι επιστήμονες και οι ερευνητές να εξοικειωθούν με αυτές τις βασικές αρχές, πριν ξεκινήσουν να διερευνούν τα νέα φάρμακα και τις πιθανές θεραπείες.
Ο άνθρωπος δεν είναι απλώς μια ένωση δέρματος, οργάνων σάρκας και οστών, αλλά διαθέτει και νου, διάνοια, εγώ και ψυχή. Στους τομείς αυτούς ελάχιστη έρευνα έχει γίνει από τη σύγχρονη επιστήμη. Επιστήμονες σε όλο τον κόσμο ασχολούνται σοβαρά με την έρευνα σ' αυτούς τους τομείς, αλλά θα χρειαστεί πολύς χρόνος πριν σημειωθούν κάποιες ικανοποιητικές επιτεύξεις προς αυτή την κατεύθυνση. ¶λλωστε, πολλά πράγματα που θεωρούνταν ως μύθοι έγιναν σήμερα επιστημονικά γεγονότα.
O ορισμός της Αγιουρβέδα
<div align=left><img src=http://www.myhoroscope.gr/articles/images/Fytotherapy2.jpg align=right hspace=6 vspace=1</div>Η λέξη «Ayurveda» αποτελείται από δυο σανσκριτικούς όρους, δηλαδή ayus που σημαίνει «ζωή» και veda που σημαίνει «γνώση», και έτσι συχνά μεταφράζεται σαν η «επιστήμη της ζωής».
Από τον ορισμό αυτό φαίνεται ότι η Αγιουρβέδα δίνει έμφαση όχι μόνο στο να ζούμε μια ζωή γεμάτη ευτυχία και υγεία, πράγμα που προϋποθέτει μια ατομικιστική στάση, αλλά και στο να ζούμε μια ζωή χρήσιμη στην κοινωνία ως σύνολο. Αν δεν γίνει ευτυχισμένη η κοινωνία, δεν είναι δυνατόν το άτομο να πετύχει ή να διατηρήσει τη δική του ευτυχία. Έχοντας αυτό κατά νου, το άτομο πρέπει πάντα να προσπαθεί να συμβάλλει στην ευτυχία της κοινωνίας, και τα αγιουρβεδικά κείμενα αναφέρονται συχνά στον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μπορεί να γίνει ευτυχισμένη. Η κοινωνική ιατρική που αντιμετωπίζεται ως νέα ιδέα από τη σύγχρονη ιατρική, δεν είναι παρά μια ανάμνηση εκείνου που κήρυσσε και υποστήριζε η Αγιουρβέδα πριν από 5.000 χρόνια.
Η Αγιουρβέδα δεν ασχολείται αποκλειστικά με τη θεραπεία των ανθρώπινων όντων, ασχολείται επίσης και με τη θεραπεία ασθενειών των ζώων και των φυτών.
Τα μοναδικά χαρακτηριστικά της Αγιουρβέδα
Τα ακόλουθα είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του αγιουρβεδικού συστήματος:
1. Αντιμετώπιση του ατόμου ως συνόλου. Στη σύγχρονη ιατρική δίνεται περισσότερη προσοχή στην ίαση του προσβε-βλημένου μέρους του σώματος. Αντιθέτως στην Αγιουρβέδα, κατά την αντιμετώπιση της ασθένειας λαμβάνεται υπόψη το άτομο ως σύνολο. Κατά τη θεραπεία του ασθενούς λαμβάνονται υπόψη όχι μόνο η κατάσταση των άλλων μερών του σώματος αλλά και η κατάσταση του νου και της ψυχής.
2. Τα αγιουρβεδικά προϊόντα έχουν πίσω τους αιώνες παράδοσης, αποτελούνται αποκλειστικά από βότανα και δεν είναι τοξικά.
3. Το κάθε προϊόν είναι τονωτικό. Όλα τα αγιουρβεδικά προϊόντα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα από ασθενείς και υγιείς. Στους ασθενείς αντιμετωπίζουν τις ασθένειες και στους υγιείς προστατεύουν από αυτές.
4. Μαζί με τα προϊόντα υποδεικνύεται δίαιτα και δίνονται διάφορες συμβουλές, όσον αφορά τον υγιή τρόπο ζωής και σκέψης.
5. Ψυχοσωματική αντίληψη της ασθένειας. Οι ασθένειες δεν θεωρούνται αποκλειστικά ως ψυχικές ή σωματικές. Ψυ-χικοί παράγοντες πάντα περιγράφονται ως αιτίες σωματικών ασθενειών και το αντίστροφο. Αυτό δημιούργησε την ψυχοσωματική αντίληψη όλων των ασθενειών στην Αγιουρβέδα.
6. Δίνεται έμφαση στην πρόληψη. Η Αγιουρβέδα δίνει μεγάλη έμφαση στην πρόληψη των ασθενειών, λαμβάνοντας υπόψιν παράγοντες όπως: διατροφή, κίνηση, περιβάλλον, τρόπος ζωής και τρόπος σκέψης.
Βασικές μέθοδοι παρασκευής των αγιουρβεδικών προϊόντων
Με σκοπό να αποκτήσουν το μέγιστο ευεργετικό αποτέλεσμα και να κάνουν το σκεύασμα εύγευστο, στα αγιουρβεδικά κείμενα περιγράφονται διάφορες διαδικασίες παρασκευής τους. Αναφέρουμε κάποιες ενδεικτικά:
1. Χυμός: αυτός γενικά εξάγεται από τα φύλλα, τα άνθη, τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς. Τα μέρη του φυτού πρώτα πλένονται καλά και ύστερα με ψυχρή πίεση εξάγεται ο χυμός. Μερικές φορές τα μέρη του φυτού πρώτα πολτοποιούνται με την προσθήκη νερού. Ύστερα εξάγεται ο χυμός πιέζοντας τον πολτό μέσα σε ένα ύφασμα. Σε μερικές περιπτώσεις απαιτείται να χρησιμοποιηθούν πιο ειδικές μέθοδοι.
2. Πούδρα: Γενικά, για την παρασκευή πούδρας χρησιμοποιούνται τα φύλλα, οι βλαστοί, ο φλοιός και οι ρίζες. Για το σκοπό αυτό τα φυτά ξεραίνονται στη σκιά και ύστερα κονιορτοποιούνται. Ορισμένα φυτά μπορεί επίσης να ξεραθούν και στον ήλιο. Αυτά πρέπει να κονιορτοποιηθούν μόνο όταν έχουν αποξηρανθεί πλήρως, διαφορετικά μπορεί να προσβληθούν από μύκητες. Η πούδρα πρέπει να αποθηκευτεί σε ένα στεγνό και αεροστεγές δοχείο από γυαλί. Διατηρεί τη θεραπευτική αξία της επί ένα χρόνο. Γενικά, οι πούδρες διαφόρων φαρμάκων αναμιγνύονται μαζί, για να γίνουν πιο αποτελεσματικές.
3. Αφέψημα: Αυτό παρασκευάζεται βράζοντας τα προϊόντα σε νερό. Ανάλογα με τη σκληρότητα της ουσίας, προστίθενται τέσσερα, οκτώ ή δεκάξι μέρη νερού και βράζονται μέχρις ότου μείνει μόνο το ένα τέταρτο. Αυτό το αφέψημα φιλτράρεται. Μερικές φορές προστίθενται διάφορα άλλα υλικά, όπως βούτυρο, μέλι, ζάχαρη κατεργασμένη ή ακατέργαστη και λάδι.
4. Πάστα: Τα φύλλα, τα άνθη, ο καρπός, ο βλαστός ή η ρίζα τρίβονται με την προσθήκη νερού για την παρασκευή πάστας.
5. Έγχυμα: Πρόκειται κυρίως για θερμά εγχύματα φυτών σε νερό, για παράδειγμα τα κλασικά εγχύματα από τσάι, μέντα, τριαντάφυλλο, γιασεμί κ.τ.λ. Τα φυτά βυθίζονται στο ζεστό νερό για λίγα λεπτά και ύστερα το έγχυμα στραγγίζεται.
6. Σιρόπι ή μαρμελάδα: Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό αγιουρβεδικό προϊόν. Γενικά, λαμβάνουν τη σκόνη ή πάστα του βασικού προϊόντος (1 μέρος) και ακατέργαστη ζάχαρη (4 μέρη) και υγρό, όπως είναι το αφέψημα ή ο χυμός του προϊόντος (4 μέρη) και το βράζουν στη φωτιά. Όταν το υλικό γίνει στερεό προσθέτουν, ανάλογα με τη συνταγή, επιπλέον σκόνη του προϊόντος και ανακατεύουν καλά. Ύστερα κατεβάζουν στο σκεύος από τη φωτιά, το αφήνουν να κρυώσει και το ανακατεύουν με μέλι. Αυτό το σιρόπι πρέπει να το φυλάξουν σε δοχείο από πηλό ή πορσελάνη αλειμμένο με γκι. Αν στη συνταγή αναφέρεται το γκι ή το λάδι και η πάστα ουσιών, τότε πρώτα απ' όλα ζεσταίνουν το γκι ή το λάδι και την πάστα και ύστερα προστίθενται τα άλλα υλικά: τα υγρά, το μέλι κ.τ.λ. και βράζονται σύμφωνα με τη συνταγή.
Το τσιαβάνα πράσα (ένα ελιξίριο) είναι ίσως το χαρακτηριστικότερο της κατηγορίας αυτής. Πρόκειται για ένα έξοχο τονωτικό, πλούσιο σε μαλακή, βότανο γνωστό για τις αντιοξειδωτικές του ιδιότητες.
Όλα τα συστήματα Ιατρικής -παραδοσιακά ή σύγχρονα- έχουν να παίξουν το δικό τους σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της υγείας, την πρόληψη και τη θεραπεία ασθενειών. Αν κοιτάξουμε την ιστορία, γίνεται φανερό ότι κανένας πολιτισμός δεν αναπτύχθηκε απομονωμένος. Τα καλά στοιχεία άλλων πολιτισμών και τα χρήσιμα στοιχεία και της δικής του παράδοσης γίνονταν πάντα σεβαστά και χρησιμοποιούνταν χωρίς επιφυλάξεις, για να επιτευχθεί μια πρόοδος. Συνεπώς και η Αγιουρβέδα δεν είναι ο μοναδικός εκφραστής κάθε αληθινού και ωφέλιμου. Μια τέτοια αντίληψη θα ερχόταν σε αντίθεση με τις ίδιες τις θεμελιώδεις αρχές της. Σύμφωνα με τον Τσάρακα (αρχαίο Ινδό αγιουρβεδικό ιατρό και φιλόσοφο): Ο σοφός θεωρεί ολόκληρο το σύμπαν σαν δάσκαλο του. Μόνο ο αδαής βρίσκει εχθρούς. Γι' αυτό πρέπει κανείς χωρίς επιφυλάξεις να δέχεται την κάθε καλή συμβουλή από όπου κι αν προέρχεται, ακόμη και από έναν εχθρό, και να την ακολουθεί (Τσάρακα: Βιμάνα 8:14).
Έχοντας κατά νου τη συμβουλή του Τσάρακα, όλα τα συστήματα ιατρικής, παραδοσιακά ή σύγχρονα, θα πρέπει να δρουν συμπληρωματικά και επιβοηθητικά μεταξύ τους για την ανακούφιση του πόνου και να χαρίζουν παρηγοριά στην πάσχουσα ανθρωπότητα.