Ζωή και Ζώδια
17-09-2006, 01:18 PM
Σύμφωνα με τους ομοιοπαθητικούς ιατρούς, η ομοιοπαθητική είναι μια τελείως φυσική μέθοδος θεραπείας που στοχεύει στην ενδυνάμωση του ίδιου του οργανισμού κινητοποιώντας τις αμυντικές του δυνάμεις στην προσπάθεια για αποκατάσταση της διαταραγμένης του υγείας.
Από την Ευαγγελία Δρίκου
Τι είναι η Ομοιοπαθητική
Το βασικότερο στοιχείο της ομοιοπαθητικής θεραπευτικής μεθόδου είναι ότι κάθε ασθένεια αντιμετωπίζεται σαν μια τελείως ξεχωριστή περίπτωση, καθώς δεν υπάρχουν ασθένειες αλλά ασθενείς. Ο ανθρώπινος οργανισμός θεωρείται ενιαίο σύνολο (σώμα – ψυχή – πνεύμα) και όχι μεμονωμένα συμπτώματα. Kάθε σύμπτωμα που αναπτύσσει ο οργανισμός είναι η έκφραση της άμυνάς του και η προσπάθειά του να καταστείλει την διαταραχή. H συνολική συμπτωματολογία επομένως δεν είναι τίποτε άλλο παρά η συνολική άμυνα που αντιπαρατάσσει ο οργανισμός. Εάν επομένως του χορηγηθεί κάποιο φάρμακο που μπορεί να αναπτύσσει παρόμοια συμπτώματα, στην ουσία ενισχύεται αυτή του η προσπάθεια για άμυνα. Για παράδειγμα, ο κάθε ένας από εμάς γνωρίζει τα αποτελέσματα από την κατάχρηση του καφέ: υπερδιέγερση του νευρικού συστήματος και αϋπνία. Με βάση την αρχή της ομοιοπαθητικής, το καλύτερο αντίδοτο κατά της κατάχρησης του καφέ και της καφεΐνης είναι ο ίδιος ο καφές, χορηγούμενος σε απειροελάχιστη δόση.
Ένα άλλο παράδειγμα: όταν καθαρίζουμε ένα κρεμμύδι, τα μάτια μας δακρύζουν και αρχίζουν να τρέχουν. Το κρεμμύδι σε απειροελάχιστες δόσεις είναι το ίαμα των εκδηλώσεων μιας αλλεργικής επιπεφυκίτιδας και αλλεργικής ρινίτιδας. Η κανθαρίδα (Cantharis), έντομο γνωστό από τους αρχαίους χρόνους για τις αφροδισιακές του ιδιότητες, σε τοξικές δόσεις προκαλεί μια ισχυρή λοίμωξη και φλεγμονή των ουροφόρων οδών. Σε απειροελάχιστες δόσεις θεραπεύει την αιμορραγική κυστίτιδα. Παρομοίως, το τσίμπημα της μέλισσας, εξαιτίας του δηλητηρίου, προκαλεί την εμφάνιση πρηξίματος, οιδήματος, κοκκινίλας και κνησμού, συμπτώματα που καλυτερεύουν με την εφαρμογή κρύου νερού. Το ίδιο δηλητήριο, σε απειροελάχιστες δόσεις, μπορεί να θεραπεύσει κάθε τύπο δερματικών παθήσεων που παρουσιάζουν τα παραπάνω συμπτώματα και που καλυτερεύουν με το κρύο νερό, όπως έκζεμα, κνίδωση, ή ηλιακό ερύθημα.
Oι ομοιοπαθητικοί ισχυρίζονται ότι η πραγματική αιτία της ασθένειας δεν είναι η προσβολή του οργανισμού από έναν νοσογόνο παράγοντα, αλλά μάλλον η εγγενής αδυναμία του αμυντικού του μηχανισμού να τον αντιμετωπίσει και να τον εξουδετερώσει. Έτσι ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού και αφήνουν τον οργανισμό να χειρισθεί τον νοσογόνο παράγοντα. Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι η ουσιωδέστερη διαφορά μεταξύ της συμβατικής ιατρικής και της ομοιοπαθητικής στην προσέγγισή τους για την αντιμετώπιση των ασθενειών είναι ότι: η μεν συμβατική ιατρική θεωρεί σαν την κύρια αιτία των ασθενειών τον νοσογόνο παράγοντα (άρα αυτός πρέπει να αντιμετωπισθεί), ενώ η ομοιοπαθητική θεωρεί ότι πρέπει να ενισχύσει την άμυνα του οργανισμού ώστε να μπορέσει να καταπολεμήσει την ασθένεια.
Θεραπευτικές εφαρμογές
Το θεραπευτικό φάσμα της ομοιοπαθητικής ιατρικής είναι ευρύτατο. Εφαρμόζεται σε όλες τις παθήσεις εκτός απ' αυτές που αναμφισβήτητα απαιτούν χειρουργική επέμβαση. Όμως και στη χειρουργική μπορεί να προσφέρει ουσιαστική βοήθεια: π.χ. σε ένα κάταγμα παράλληλα με την χειρουργική αντιμετώπιση ο ασθενής μπορεί να πάρει ομοιοπαθητικά φάρμακα ώστε το κάταγμα να πωρωθεί πιο γρήγορα. Επίσης πριν και μετά από μια χειρουργική επέμβαση μπορεί να χορηγηθούν ομοιοπαθητικά φάρμακα που βοηθάνε σημαντικά στην επούλωση του τραύματος και στη μείωση του πόνου. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα επιδρούν θετικά σε πολλές νοσολογικές καταστάσεις στα διάφορα συστήματα του οργανισμού, είτε πρόκειται για ασθένειες σωματικές (π.χ. πεπτικό, αναπνευστικό, κυκλοφορικό, δέρμα κ.λπ.) είτε ψυχικές (π.χ. αγχώδεις εκδηλώσεις, διαταραχές συναισθήματος, διαταραχές συμπεριφοράς, διαταραχές ύπνου κ.λπ.). Αποτελεσματική είναι η ομοιοπαθητική τόσο σε χρόνιες όσο και οξείες νόσους. Εφαρμόζεται με επιτυχία όχι μόνο στον ενήλικο αλλά και σε άτομα γεροντικής ηλικίας και στα παιδιά ανεξαρτήτως ηλικίας.
Τα όμοια των ομοίων εισίν ιάματα
«Τα όμοια θεραπεύουν τα όμοια» είπε και εφάρμοσε πρώτος ο πατέρας της Ιατρικής, ο Ιπποκράτης (460-357 π.Χ). Αυτό σημαίνει ότι μια φαρμακευτική ουσία που μπορεί να προκαλέσει στον υγιή μια παθολογική εικόνα, θεραπεύει τον ασθενή με την όμοια εικόνα (όμοια συμπτώματα). Ο Ιπποκράτης θεμελίωσε πρώτος τις αρχές της ομοιοπαθητικής, καθώς με τις παρατηρήσεις του κατέληξε πως αυτός που πρέπει να θεραπεύεται είναι ο ασθενής και όχι η ασθένεια, αντιμετωπίζοντας την κατάσταση ως «όλον». Η δε Ελληνική Γραμματεία βρίθει από αναφορές ομοιοπαθητικής-ολιστικής αντιμετώπισης των ασθενειών (Πλάτων, Αριστοτέλης, Ερασίστρατος κ.α.) Από την εποχή εκείνη μέχρι και πριν από διακόσια περίπου χρόνια δεν υπήρξε ουσιαστική εξέλιξη των συγκεκριμένων προσεγγίσεων. Η σύγχρονη περίοδος της ομοιοπαθητικής ξεκινάει στα τέλη του 18ου αιώνα από τον Γερμανό ιατρό Samuel Hahnemann, ο οποίος παρουσιάζει εξαιρετικά δομημένες τις βασικές αρχές του συστήματος (κυρίως στα έργα του «Όργανον της Θεραπευτικής Τέχνης» και «Pure Materia Medica») και ολοκληρώνεται με την σε βάθος ανάλυση του James T. Kent στις αρχές του 20ου αιώνα. Κορυφαία μορφή σήμερα στον κόσμο είναι ο Έλληνας ομοιοπαθητικός Γιώργος Βυθούλκας, που τιμήθηκε μάλιστα με το «Εναλλακτικό βραβείο Νόμπελ» το 1997.
Ομοιοπαθητικά φάρμακα
Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα είναι ουσίες που βρίσκονται στη φύση (προέρχονται αυτούσιες από το ορυκτό, το φυτικό και το ζωϊκό βασίλειο), δεν παρασκευάζονται δηλαδή σε κάποιο χημικό εργαστήριο. Λόγω δε της συνεργασίας τους με τους αμυντικούς μηχανισμούς του ανθρώπου, δεν έχουν καμμία απολύτως παρενέργεια και ούτε συνηθίζονται από τον οργανισμό. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν άφοβα σε εγκύους, βρέφη, μικρά παιδιά, ηλικιωμένους, κλπ. Ποτέ στη σύγχρονη ιστορία της ομοιοπαθητικής δεν έχει αποσυρθεί φάρμακο λόγω παρενεργειών ή εθισμού. Διατίθενται δε σε πολλά φαρμακεία και είναι αναγνωρισμένα από τον Ε.Ο.Φ (Ελληνικός Οργανισμός Φαρμάκων). Επίσης εάν ο ασθενής χρησιμοποιήσει ταυτόχρονα κάποιο συμβατικό/χημικό φάρμακο, δεν θα παρουσιαστεί οποιαδήποτε αντίδραση ή παρενέργεια, απλώς θα μειώθεί η δράση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα (μετά από την ειδική κατεργασία στην οποία υποβάλλονται και η οποία ονομάζεται Δυναμοποίηση), είναι εξαιρετικά ευαίσθητες ουσίες και δεν πρέπει να παραμένουν στον ήλιο, σε υψηλές θερμοκρασίες, στο ψυγείο ή σε περιβάλλον με έντονες οσμές, διότι εξασθενίζουν (το φαινόμενο αυτό ονομάζεται Αντιδότηση). Το ομοιοπαθητικό φάρμακο είναι συγκριτικά φθηνότερο από το αντίστοιχο αλλοπαθητικό. Γίνεται όμως ακόμη πιο φθηνό διότι το θεραπευτικό αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις έρχεται ταχύτερα και διαρκεί πολύ περισσότερο ή είναι μόνιμο. Η κοστολόγηση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου είναι συγκεκριμένη κατόπιν τιμοκαταλόγου των φαρμακοτεχνικών εργασιών που εκδίδει το Υπουργείο Εμπορίου σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο.
• Πολλοί γιατροί πιστεύουν ότι τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται από τους ομοιοπαθητικούς, δεν είναι τίποτε άλλο παρά αποτέλεσμα αυθυποβολής (placebο effect). Σύμφωνα όμως με τους ομοιοπαθητικούς, τα καλύτερά τους αποτελέσματα υπάρχουν σε μωρά, σε μικρά παιδιά και σε ζώα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η αυθυποβολή είναι μάλλον δύσκολη, αν όχι αδύνατη.
• Υπάρχει μεγάλη παρανόηση μεταξύ των υποστηρικτών της συμβατικής ιατρικής και των ομοιοπαθητικών. Αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι οι δυο πλευρές δεν έχουν έλθει σε μια πραγματική και ουσιαστική επικοινωνία. Εάν είχαν έλθει, θα είχαν ανακαλύψει ότι η μια θεραπευτική δεν μπαίνει στα «χωράφια» της άλλης εκ των πραγμάτων και επομένως οι δυο αυτές προσεγγίσεις είναι στην πραγματικότητα συμπληρωματικές η μία προς την άλλη και όχι ανταγωνιστικές. Για τον λόγο αυτόν άλλωστε υποστηρίζεται από ομοιοπαθητικούς ότι τα χημικά φάρμακα, παρά το γεγονός ότι έχουν σοβαρές παρενέργειες και η υπερκατανάλωσή τους μπορεί να οδηγήσει τον οργανισμό σε εκφυλισμό, χρειάζονται, και πολλές φορές είναι απαραίτητα για τα τελικά στάδια των χρόνιων ασθενειών.
Πηγές
Γεώργιος Γεωργιάδης, www.holisticlive.com
www.vithoulkas.com
Ελλ. Γραμματεία Ομοιοπαθητικής, www.ego.gr
Από την Ευαγγελία Δρίκου
Τι είναι η Ομοιοπαθητική
Το βασικότερο στοιχείο της ομοιοπαθητικής θεραπευτικής μεθόδου είναι ότι κάθε ασθένεια αντιμετωπίζεται σαν μια τελείως ξεχωριστή περίπτωση, καθώς δεν υπάρχουν ασθένειες αλλά ασθενείς. Ο ανθρώπινος οργανισμός θεωρείται ενιαίο σύνολο (σώμα – ψυχή – πνεύμα) και όχι μεμονωμένα συμπτώματα. Kάθε σύμπτωμα που αναπτύσσει ο οργανισμός είναι η έκφραση της άμυνάς του και η προσπάθειά του να καταστείλει την διαταραχή. H συνολική συμπτωματολογία επομένως δεν είναι τίποτε άλλο παρά η συνολική άμυνα που αντιπαρατάσσει ο οργανισμός. Εάν επομένως του χορηγηθεί κάποιο φάρμακο που μπορεί να αναπτύσσει παρόμοια συμπτώματα, στην ουσία ενισχύεται αυτή του η προσπάθεια για άμυνα. Για παράδειγμα, ο κάθε ένας από εμάς γνωρίζει τα αποτελέσματα από την κατάχρηση του καφέ: υπερδιέγερση του νευρικού συστήματος και αϋπνία. Με βάση την αρχή της ομοιοπαθητικής, το καλύτερο αντίδοτο κατά της κατάχρησης του καφέ και της καφεΐνης είναι ο ίδιος ο καφές, χορηγούμενος σε απειροελάχιστη δόση.
Ένα άλλο παράδειγμα: όταν καθαρίζουμε ένα κρεμμύδι, τα μάτια μας δακρύζουν και αρχίζουν να τρέχουν. Το κρεμμύδι σε απειροελάχιστες δόσεις είναι το ίαμα των εκδηλώσεων μιας αλλεργικής επιπεφυκίτιδας και αλλεργικής ρινίτιδας. Η κανθαρίδα (Cantharis), έντομο γνωστό από τους αρχαίους χρόνους για τις αφροδισιακές του ιδιότητες, σε τοξικές δόσεις προκαλεί μια ισχυρή λοίμωξη και φλεγμονή των ουροφόρων οδών. Σε απειροελάχιστες δόσεις θεραπεύει την αιμορραγική κυστίτιδα. Παρομοίως, το τσίμπημα της μέλισσας, εξαιτίας του δηλητηρίου, προκαλεί την εμφάνιση πρηξίματος, οιδήματος, κοκκινίλας και κνησμού, συμπτώματα που καλυτερεύουν με την εφαρμογή κρύου νερού. Το ίδιο δηλητήριο, σε απειροελάχιστες δόσεις, μπορεί να θεραπεύσει κάθε τύπο δερματικών παθήσεων που παρουσιάζουν τα παραπάνω συμπτώματα και που καλυτερεύουν με το κρύο νερό, όπως έκζεμα, κνίδωση, ή ηλιακό ερύθημα.
Oι ομοιοπαθητικοί ισχυρίζονται ότι η πραγματική αιτία της ασθένειας δεν είναι η προσβολή του οργανισμού από έναν νοσογόνο παράγοντα, αλλά μάλλον η εγγενής αδυναμία του αμυντικού του μηχανισμού να τον αντιμετωπίσει και να τον εξουδετερώσει. Έτσι ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού και αφήνουν τον οργανισμό να χειρισθεί τον νοσογόνο παράγοντα. Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι η ουσιωδέστερη διαφορά μεταξύ της συμβατικής ιατρικής και της ομοιοπαθητικής στην προσέγγισή τους για την αντιμετώπιση των ασθενειών είναι ότι: η μεν συμβατική ιατρική θεωρεί σαν την κύρια αιτία των ασθενειών τον νοσογόνο παράγοντα (άρα αυτός πρέπει να αντιμετωπισθεί), ενώ η ομοιοπαθητική θεωρεί ότι πρέπει να ενισχύσει την άμυνα του οργανισμού ώστε να μπορέσει να καταπολεμήσει την ασθένεια.
Θεραπευτικές εφαρμογές
Το θεραπευτικό φάσμα της ομοιοπαθητικής ιατρικής είναι ευρύτατο. Εφαρμόζεται σε όλες τις παθήσεις εκτός απ' αυτές που αναμφισβήτητα απαιτούν χειρουργική επέμβαση. Όμως και στη χειρουργική μπορεί να προσφέρει ουσιαστική βοήθεια: π.χ. σε ένα κάταγμα παράλληλα με την χειρουργική αντιμετώπιση ο ασθενής μπορεί να πάρει ομοιοπαθητικά φάρμακα ώστε το κάταγμα να πωρωθεί πιο γρήγορα. Επίσης πριν και μετά από μια χειρουργική επέμβαση μπορεί να χορηγηθούν ομοιοπαθητικά φάρμακα που βοηθάνε σημαντικά στην επούλωση του τραύματος και στη μείωση του πόνου. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα επιδρούν θετικά σε πολλές νοσολογικές καταστάσεις στα διάφορα συστήματα του οργανισμού, είτε πρόκειται για ασθένειες σωματικές (π.χ. πεπτικό, αναπνευστικό, κυκλοφορικό, δέρμα κ.λπ.) είτε ψυχικές (π.χ. αγχώδεις εκδηλώσεις, διαταραχές συναισθήματος, διαταραχές συμπεριφοράς, διαταραχές ύπνου κ.λπ.). Αποτελεσματική είναι η ομοιοπαθητική τόσο σε χρόνιες όσο και οξείες νόσους. Εφαρμόζεται με επιτυχία όχι μόνο στον ενήλικο αλλά και σε άτομα γεροντικής ηλικίας και στα παιδιά ανεξαρτήτως ηλικίας.
Τα όμοια των ομοίων εισίν ιάματα
«Τα όμοια θεραπεύουν τα όμοια» είπε και εφάρμοσε πρώτος ο πατέρας της Ιατρικής, ο Ιπποκράτης (460-357 π.Χ). Αυτό σημαίνει ότι μια φαρμακευτική ουσία που μπορεί να προκαλέσει στον υγιή μια παθολογική εικόνα, θεραπεύει τον ασθενή με την όμοια εικόνα (όμοια συμπτώματα). Ο Ιπποκράτης θεμελίωσε πρώτος τις αρχές της ομοιοπαθητικής, καθώς με τις παρατηρήσεις του κατέληξε πως αυτός που πρέπει να θεραπεύεται είναι ο ασθενής και όχι η ασθένεια, αντιμετωπίζοντας την κατάσταση ως «όλον». Η δε Ελληνική Γραμματεία βρίθει από αναφορές ομοιοπαθητικής-ολιστικής αντιμετώπισης των ασθενειών (Πλάτων, Αριστοτέλης, Ερασίστρατος κ.α.) Από την εποχή εκείνη μέχρι και πριν από διακόσια περίπου χρόνια δεν υπήρξε ουσιαστική εξέλιξη των συγκεκριμένων προσεγγίσεων. Η σύγχρονη περίοδος της ομοιοπαθητικής ξεκινάει στα τέλη του 18ου αιώνα από τον Γερμανό ιατρό Samuel Hahnemann, ο οποίος παρουσιάζει εξαιρετικά δομημένες τις βασικές αρχές του συστήματος (κυρίως στα έργα του «Όργανον της Θεραπευτικής Τέχνης» και «Pure Materia Medica») και ολοκληρώνεται με την σε βάθος ανάλυση του James T. Kent στις αρχές του 20ου αιώνα. Κορυφαία μορφή σήμερα στον κόσμο είναι ο Έλληνας ομοιοπαθητικός Γιώργος Βυθούλκας, που τιμήθηκε μάλιστα με το «Εναλλακτικό βραβείο Νόμπελ» το 1997.
Ομοιοπαθητικά φάρμακα
Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα είναι ουσίες που βρίσκονται στη φύση (προέρχονται αυτούσιες από το ορυκτό, το φυτικό και το ζωϊκό βασίλειο), δεν παρασκευάζονται δηλαδή σε κάποιο χημικό εργαστήριο. Λόγω δε της συνεργασίας τους με τους αμυντικούς μηχανισμούς του ανθρώπου, δεν έχουν καμμία απολύτως παρενέργεια και ούτε συνηθίζονται από τον οργανισμό. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν άφοβα σε εγκύους, βρέφη, μικρά παιδιά, ηλικιωμένους, κλπ. Ποτέ στη σύγχρονη ιστορία της ομοιοπαθητικής δεν έχει αποσυρθεί φάρμακο λόγω παρενεργειών ή εθισμού. Διατίθενται δε σε πολλά φαρμακεία και είναι αναγνωρισμένα από τον Ε.Ο.Φ (Ελληνικός Οργανισμός Φαρμάκων). Επίσης εάν ο ασθενής χρησιμοποιήσει ταυτόχρονα κάποιο συμβατικό/χημικό φάρμακο, δεν θα παρουσιαστεί οποιαδήποτε αντίδραση ή παρενέργεια, απλώς θα μειώθεί η δράση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα (μετά από την ειδική κατεργασία στην οποία υποβάλλονται και η οποία ονομάζεται Δυναμοποίηση), είναι εξαιρετικά ευαίσθητες ουσίες και δεν πρέπει να παραμένουν στον ήλιο, σε υψηλές θερμοκρασίες, στο ψυγείο ή σε περιβάλλον με έντονες οσμές, διότι εξασθενίζουν (το φαινόμενο αυτό ονομάζεται Αντιδότηση). Το ομοιοπαθητικό φάρμακο είναι συγκριτικά φθηνότερο από το αντίστοιχο αλλοπαθητικό. Γίνεται όμως ακόμη πιο φθηνό διότι το θεραπευτικό αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις έρχεται ταχύτερα και διαρκεί πολύ περισσότερο ή είναι μόνιμο. Η κοστολόγηση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου είναι συγκεκριμένη κατόπιν τιμοκαταλόγου των φαρμακοτεχνικών εργασιών που εκδίδει το Υπουργείο Εμπορίου σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο.
• Πολλοί γιατροί πιστεύουν ότι τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται από τους ομοιοπαθητικούς, δεν είναι τίποτε άλλο παρά αποτέλεσμα αυθυποβολής (placebο effect). Σύμφωνα όμως με τους ομοιοπαθητικούς, τα καλύτερά τους αποτελέσματα υπάρχουν σε μωρά, σε μικρά παιδιά και σε ζώα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η αυθυποβολή είναι μάλλον δύσκολη, αν όχι αδύνατη.
• Υπάρχει μεγάλη παρανόηση μεταξύ των υποστηρικτών της συμβατικής ιατρικής και των ομοιοπαθητικών. Αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι οι δυο πλευρές δεν έχουν έλθει σε μια πραγματική και ουσιαστική επικοινωνία. Εάν είχαν έλθει, θα είχαν ανακαλύψει ότι η μια θεραπευτική δεν μπαίνει στα «χωράφια» της άλλης εκ των πραγμάτων και επομένως οι δυο αυτές προσεγγίσεις είναι στην πραγματικότητα συμπληρωματικές η μία προς την άλλη και όχι ανταγωνιστικές. Για τον λόγο αυτόν άλλωστε υποστηρίζεται από ομοιοπαθητικούς ότι τα χημικά φάρμακα, παρά το γεγονός ότι έχουν σοβαρές παρενέργειες και η υπερκατανάλωσή τους μπορεί να οδηγήσει τον οργανισμό σε εκφυλισμό, χρειάζονται, και πολλές φορές είναι απαραίτητα για τα τελικά στάδια των χρόνιων ασθενειών.
Πηγές
Γεώργιος Γεωργιάδης, www.holisticlive.com
www.vithoulkas.com
Ελλ. Γραμματεία Ομοιοπαθητικής, www.ego.gr